శమీకుడి కొడుకు శృంగి శాపానికి గురైన పరీక్షిత్తు ...... శ్రీ మహాభాగవత కథ-5 : వనం జ్వాలా నరసింహారావు

 శమీకుడి కొడుకు శృంగి శాపానికి గురైన పరీక్షిత్తు

శ్రీ మహాభాగవత కథ-5

వనం జ్వాలా నరసింహారావు

సూర్యదినపత్రిక (07-09-2024)

కంII             చదివెడిది భాగవతమిది,

చదివించును కృష్ణు, డమృతఝరి పోతనయున్

                             చదివినను ముక్తి కలుగును,

చదివెద నిర్విఘ్నరీతి ‘జ్వాలా’ మతినై

          ఒకనాడు హస్తినాపుర చక్రవర్తైన పరీక్షిత్తు తన ఆయుధాలను ధరించి అరణ్యానికి వేటాడడానికి పోయి, అడవి జంతువులను వేటాడసాగాడు. మృగాలను చంపాలనే ఉత్సాహంతో అరణ్యమంతా కలియ తిరిగాడు. అడవి పందులను, ఎద్దులను, తోడేళ్ళను, పెద్దపులులను, సివంగులను, ఖడ్గమృగాలను, అడవి గొర్రెలను, సింహాలను, ఏనుగులను మరెన్నో అడవి మృగాలను మహారాజు తన నైపుణ్యంతో వధించాడు. ఇలా బాగా వేటాడి ఆకలి దప్పులతో మహారాజు బాగా అలసిపోయాడు. చల్లటి నీటికొరకు అంతా వెతికి చివరకు ఒక తపోవనాన్ని చూశాడు.

         ఆ తపోవనంలో, కదలకుండా, మెదలకుండా కళ్ళు మూసుకుని శాంతంగా కూర్చున్న శమీక మునీశ్వరుడిని చూశాడు. ఆ ముని మౌనంగా, ప్రాణాయామం చేస్తూ, మనస్సును, పంచేంద్రియాలను బహిరంగంగా పోనీయకుండా బ్రహ్మాన్ని పొంది, దీర్ఘమైన జడలతో నల్లచారల దుప్పి చర్మాన్ని ధరించి తపస్సు చేసుకుంటున్నాడు. ఆ మునీశ్వరుడిని చూసి పరీక్షిత్తు, తన నాలుక ఎండిపోతుంటే, హీన కంఠధ్వనితో, మెల్ల-మెల్లగా తన దాహం గురించి మునికి తెలియచేశాడు. తనకు విపరీతంగా దాహంగా ఉందనీ, మంచినీళ్లు కావాలనీ, వేటాడడానికి సమయం దొరక్క, దాహంతో వచ్చాననీ, తన పరివారం దూరంగా ఉన్నారనీ అన్నాడు. జవాబు రాకపోయే సరికి, శమీకుడు హరిచింతా పరతంత్రుడై ఉన్నాడనే విషయం తెలియక, పరీక్షిత్తుకు ఆగ్రహం కలిగింది.

         కళ్లుమూసుకుని బ్రాహ్మణుడు గర్వంతో ఉన్నాడనీ, కనీసం సైగ చేసన్నా పిలవడం లేదనీ, కాసిని మంచి నీళ్లు కూడా ఇవ్వడం లేదనీ, ఏలాంటి మన్నన చెయ్యడం లేదనీ, ఒక పండైనా ఇవ్వడం లేదనీ, ఎంత తాపసైతే మాత్రం ఇంత పొగరా అని మండి పడ్డాడు రాజు. మంచినీరు అడిగిన వారికి చల్లటి నీరు ఇవ్వడం అనేది కనీస ధర్మం అనీ, ఈ బ్రాహ్మణుడు మంచి నీరిచ్చి తన దాహం తీర్చడేమిటనీ కోపం వచ్చింది. వేటవల్ల కలిగిన అపరిమితమైన దాహం కారణాన, రోషాగ్నితో, ఋషి తనను తిరస్కరించాడన్న భావం ఆయనలో నాటుకుపోయింది. తనను ఋషి ఆదరించలేదని కుమిలిపోయి, అక్కడ చచ్చిన పామొకటి కనిపిస్తే దానిని తన వింటితో తెచ్చి, మహర్షి భుజం మీద పడవేశాడు పరీక్షిత్తు ఆవేశంతో. ఇలా చేసి మహారాజు హస్తినాపురానికి వెళ్లిపోయాడు. అక్కడే ఉన్న ఇతర మునికుమారులు ఈ విషయం మొత్తం చెప్పడానికి శమీక మహాముని కొడుకైన శృంగి దగ్గరికి వెళ్ళారు.

         శృంగి దగ్గరకు వెళ్లిన మునికుమారులు, ఆయన తండ్రి మెడలో, మంచినీళ్లకోసం వచ్చిన మహారాజు పామును వేసి పోయాడని చెప్పారు. అది విని శృంగి కోపంతో రెచ్చిపోయాడు. మహారాజును ఏవిధంగానూ దూషించని తన తండ్రి మీద, ఆశ్రమవాసులను తప్ప ఇతరులను ఎప్పుడూ కలవని తన తండ్రి మీద, కంద మూలాలు తిని ఎల్లప్పుడూ సమాధిలో ఉండే తన తండ్రి మీద, విష్ణువు తప్ప ఇతర ప్రపంచం తెలీయని తన తండ్రి మీద, సాక్షాత్తూ బ్రహ్మర్షి అయిన తన తండ్రి మీద, చచ్చిన పామును వేయాల్సిన అవసరం ఆ మహారాజుకు ఏమిటి అని మండిపడ్డాడు శృంగి. ఇలా చచ్చిన పామును తన తండ్రి మెడ మీద వేసిన దుర్జనులను శిక్షించాలి కదా అనుకున్నాడు. వెంటనే మహారాజును శపించడానికి సిద్ధమయ్యాడు. ‘చచ్చిన సర్పాన్ని వింటి కొప్పుతో తీసుకుని వచ్చి మౌనంగా తపస్సు చేసుకుంటున్న తన తండ్రి భుజం మీద పెట్టిన ఆ రాజు, హరికేశవులు అడ్డుపడ్డా, నాటి నుండి ఏడవ రోజున తక్షక ఫణీంద్రుడి విషం కాటుకు చస్తాడు’ అని గర్జిస్తూ శాపం పెట్టాడు.

         ఇలా శాపం పెట్టి తండ్రిని చూడడానికి బయల్దేరాడు శృంగి. ఆయన అక్కడికి చేరి చూస్తే ఇంకా ఆ పాము కళేబరం తండ్రి మెడలో అలాగే చుట్టుకుని ఉన్నది. అదింకా బతికే ఉందేమోనని భయంతో ఏడ్వసాగాడు శృంగి. ఆ ఏడుపు విని శమీకుడు సమాధిని చాలించాడు. మెల్లగా కళ్ళు తెరిచాడు. తన మెడలో వేలాడుతున్న పాము కళేబరాన్ని చేత్తో తీసేసి దూరంగా పారేసి కొడుకును చూశాడు. కొడుకు ఎందుకు విచారిస్తున్నాడనీ, ఆ పాము తన మెడమీదికి ఎలా వచ్చిందనీ అడిగాడు ఆయన్ను. రాజురావడం దగ్గర నుండి తాను శాపం పెట్టడం వరకూ అంతా చెప్పాడు. అప్పుడాముని, తన దివ్యజ్ఞానంతో, ఇలా చేసింది పరీక్షిన్మహారాజు అని తెలుసుకుని, కొడుకు చేసిన పనికి విచారించాడు. ఎందుకిలా చేశావనీ, రాజు ద్రోహబుద్ధితో తనకు అపకారం చెయ్యలేదు కదా అనీ, అలాంటప్పుడు తక్షకుడి పాలు కమ్మని శాపం పెట్టడం తప్పుకదా అనీ కొడుకును మందలించాడు.

         ఇంకా ఇలా అన్నాడు శమీకుడు: ‘పరీక్షిన్మహారాజు తల్లి గర్భంలో ఉండగానే చావాల్సినవాడు శ్రీకృష్ణుడి దయతో బతికాడు. ప్రజారంజకంగా పాలన చేస్తున్నాడు. సమ బుద్ధితో భూమిని పాలిస్తున్న అతడిని ఇంత చిన్న అపరాధానికి అంత పెద్ద శాపం పెట్టవచ్చా? ఈ రాజు చనిపోతే రాజ్యం అస్తవ్యస్తమౌతుంది. మంచినీళ్లు అడిగిన వాడిని మనం సత్కరించి పంపాల్సింది. మహారాజు పరీక్షిత్తు తిరిగి ప్రతిశాపం పెట్టలేడుకదా?’ ఇలా శమీకుడు చాలా చాలా పరితపించాడు. ఒక ముని కుమారుడిని పిలిచి జరిగిన వృత్తాంతం అంతా రాజుకు తెలిపి రమ్మని పంపాడు. అతడి ద్వారా పరీక్షిత్తు శాప వృత్తాంతం మొత్తం విన్నాడు. తక్షకుడి విషాగ్నికి తాను చనిపోనున్నాననీ, అది తన విరక్తికి బీజం అవుతుందనీ భావించి, హస్తినాపురంలో ఏకాంతంగా ఆలోచించడం ప్రారంభించాడు.

         తాను శమీకుడి విషయంలో చేసిన తప్పును నెమరేసుకున్నాడు పరీక్షిత్తు. ‘దైవయోగాన్ని దాటడం ఎవరికీ సాధ్యం కాదు. చేసిన పాపానికి తగిన కీడు అనుభవించక తప్పదు. విషాగ్నికి ప్రాణాలు పోతే పోనీ! గోవులకు, బ్రాహ్మణులకు, దేవతలకు ఎప్పుడూ కీడు కలిగించాలనే ఊహ నాలో పుట్టకుండా ఏం చెయ్యాలి?’ అని తనలో తానే వితర్కించుకున్నాడు. తనకు ఏడవ రోజున తక్షకుడి వల్ల మరణం సంభవిస్తుందని తెలిసినవాడు కాబట్టి పరీక్షిత్తు భూలోక భోగాలను విసర్జించి నిరాహార దీక్ష చేయాలని సంకల్పించుకున్నాడు. హరి చరణాలను స్మరించుకుంటూ గంగానదీ తీరంలో ప్రాయోపవేశంలో ప్రవేశించాడు. ఆ సమయంలో ఆయన్ను చూడడానికి వచ్చిన అనేకమంది బ్రహ్మర్షి, రాజర్షి, దేవర్షి, మహర్షులకు అర్ఘ్యపాదాద్యులిచ్చి కూర్చోబెట్టాడు. తనకు పాపాన్ని పోగొట్టుకునే మార్గం ఏదైనా ఉంటే చెప్పమని వారిని అడిగాడు. ఏంచేస్తే ముక్తి కలుగుతుందో చెప్పమన్నాడు.

         అక్కడున్న ఋషులను చూసి పరీక్షిత్తు, శ్రీహరి కథలను వినాలని ఉందనీ, అందువల్ల, ఏడు రోజుల్లో ఏవిధంగా తనకు ముక్తి కలుగుతుందో వేద వాక్యానురీతిగా తనకు సెలవివ్వమనీ ప్రార్థించాడు పరీక్షిత్తు. అతడికి జవాబివ్వడానికి మునులంతా సమాలోచనలు చేస్తున్న సమయాన వేదవ్యాస మహాముని కుమారుడైన శుక (యోగీంద్రుడు) మహర్షి అనే ఒక అవధూత మూర్తి అక్కడికి వచ్చాడు. అందరూ ఆయనకు స్వాగతం పలికారు. ‘ఈ రోజో, రేపో దేహాన్ని విడిచిపెట్టబోయే దేహదారికి ఏమి జపిస్తే, ఏమి వింటే, ఏమి చేస్తే, దేనిని సేవిస్తే, ఈ సంసారాన్ని విడిచే స్థితి కలుగుతుంది? ఆ విషయం చెప్పు’ అని అడిగాడు పరీక్షిత్తు శుక యోగీంద్రుడిని.  

(బమ్మెర పోతన శ్రీమహాభాగవతం, రామకృష్ణ మఠం ప్రచురణ ఆధారంగా)

A memorable Trip Through Paris City ...... Arc de Triomphe, Louvre Museum, Luxembourg Gardens : Vanam Jwala Narasimha Rao

 A memorable Trip Through Paris City

Arc de Triomphe, Louvre Museum, Luxembourg Gardens

Vanam Jwala Narasimha Rao

The Hans India (06-09-2024)

{Paris has truly captivated my heart with its timeless charm and elegance. The iconic Eiffel Tower standing majestically over the city, offers breathtaking views that capture the essence of Parisian romance. Strolling along the Seine River and witnessing the love locks on its bridges, I felt the city’s unique blend of personal stories and grand history}-Hans Editor Note.

Paris has several landmarks each of which contribute to City’s historical and cultural tapestry, artistic richness, significant aspects such as French Military History, Legislative Process, architectural beauty, and diverse heritage. These are for instance, the Arc de Triomphe, Louver Museum, Luxemburg Gardens, Arc de Triomphe Replica with Balloon and Olympic Flame, Notre-Dame Church, City Hall, Senate Building etc.

We were thrilled to visit the symbol of national pride, the ‘Arc de Triomphe,’ one of the most famous and iconic monuments in Paris, standing proudly at the center of ‘Place Charles de Gaulle’ near the ‘Champs-Elysees Avenue’ was commissioned by Napoleon to honor the French Army's victories. This one of the most famous avenues in the world is known for its grand theaters, luxury shops, cafes, central stage for national celebrations and major parades including the annual ‘Bastille Day Military Parade.’ The 50 meters tall structure, offers panoramic views of Paris from its rooftop terrace. At its base lies the ‘Tomb of the Unknown Soldier’ with an ‘Eternal Flame’ that is rekindled every evening, serving as an emotional tribute to those who perished in World War I.

The instant we reached the world's largest and most visited art ‘Louvre Museum’ housed in a former ‘Medieval Fortress turned Royal Palace’ located along the Seine River, was scintillating. It houses over 38,000 works of art including the ‘Mona Lisa’ and the ‘Venus de Milo.’ The sprawling complex combines classical French Renaissance Architecture with Modern Design. The museum's iconic glass ‘Pyramid Entrance’ is a striking contrast to the historic architecture, symbolizing the fusion of tradition and modernity.

The exterior of the ‘Louvre Museum’ an older and more enclosed courtyard, is adorned with a rich array of statues and sculptures of famous French kings, philosophers, and artists, highlighting the cultural and intellectual heritage of France, that reflect its grand history as a former royal palace and its current status as one of the world's most prestigious art museums. These statues placed on pedestals, niches, and along the balustrades, creating a sense of grandeur and continuity along the lengthy facade. Recently Paris unveiled a temporary art installation featuring a ‘Replica of the Arc de Triomphe’ combined with a ‘Large Balloon’ and the ‘Olympic Flame’ as part of the 2024 Summer Olympics.

Another Museum situated near the Eiffel Tower, is the ‘Musee du Quai Branly-Jacques Chirac’ which is a striking example of contemporary architecture, and of just two decades old. The building itself appears to float above the ground, supported by stilts, and is surrounded by lush, landscaped gardens that create a serene oasis in the heart of Paris. The museum is dedicated to non-European art and cultures, housing an extensive collection of artifacts from Africa, Asia, Oceania, and the Americas. The museum's collection includes over 300,000 artifacts, ranging from masks, textiles, and sculptures to musical instruments and ritual objects.

The ‘Musee d'Orsay’ is one of the most beloved museums in Paris. The museum offers stunning views of the Seine River and the Louvre from its upper floors. This building in fact, once was a Railway Station, known as the ‘Gare d'Orsay’ and was constructed a ‘World's Fair’ held in Paris. Design of the station was considered as a marvel of modern engineering for its time, with advanced technology to accommodate the electric trains of the era. The grand central hall, where trains once arrived and departed, became the heart of the museum Now.

The ‘Asian Art Museum’ is one of the largest museums dedicated to Asian art outside of Asia. It houses a vast collection of artifacts from various Asian cultures, including Chinese, Japanese, Korean, Indian, and Southeast Asian art. The ‘Museum of Architecture and Anthropology’ was originally focused on anthropology and human evolution, but later focused on human cultures and societies. The Military Museum is one of the largest military museums in the world, housed in the historic Hôtel des Invalides. It showcases French military history from the Middle Ages to the present, including armor, weapons, and uniforms. The museum is also notable for the tomb of Napoleon Bonaparte.

Yet another interesting place to see in Paris is the ‘Notre-Dame Cathedral’ one of the most famous Gothic churches in the world. It is renowned for its stunning architecture, including its rose windows, flying ramparts, and ornaments. The cathedral suffered a major fire five years ago. Pantheon originally built as a church now serves as a mausoleum for notable French figures including Voltaire, Rousseau, and Victor Hugo. Its neoclassical architecture and dome are iconic features of Paris. Saint-Sulpice is one of the largest churches in Paris and features notable works such as Delacroix’s murals and a grand organ.

The ’Luxembourg University’ in Paris offers specialized programs in European and international law, business, and digital transformation. It provides students with access to a vibrant academic environment and opportunities to engage with European institutions. The campus fosters a multicultural atmosphere and serves as a hub for research and collaboration between academics, professionals, and policymakers across Europe. Originally established as a Catholic Church-Affiliated University, gradually over several centuries, it transformed from religious to a secular institution. French Revolution marked a significant shift towards secularism. Reforms under Napoleon Bonaparte, the University began to emphasize secular education, focusing on academic and scientific disciplines rather than religious doctrine.

The Senate Building ‘Luxembourg Palace’ houses the French Senate, the upper house of Parliament. The Senate plays a crucial role in French legislation, reviewing and amending proposed laws. The ‘National Assembly building’ located on the left bank of the Seine, its grand facade and interior chambers are significant landmarks in French politics, and known for its neoclassical architecture. It is the lower house of the French Parliament. The ‘City Hall’ is the Municipal Headquarters and a striking example of French Renaissance architecture. It serves as the administrative center of the city, housing the Mayor’s Office and various Municipal Departments.

The Luxembourg Gardens surround the Luxembourg Palace, which houses the French Senate. The gardens are known for their formal French-style layout, including trimmed lawns, tree-lined promenades, fountains, and statues. The gardens also include a variety of themed sections, such as a rose garden and an orchard. They serve as a popular public park and are a central cultural and recreational space in Paris. The Elizabeth II Flower Market is a charming spot offering a wide range of flowers, plants, and sometimes birds. It is named after Queen Elizabeth II in honor of her visit to Paris in 1969.

The ‘Latin Quarter’ Located on the Left Bank of the Seine, is one of Paris’s oldest neighborhoods, known for its rich academic and intellectual history. The area is known for its lively atmosphere, narrow medieval streets, and a mix of historical sites and modern amenities. Key landmarks include the Panthéon, where many notable French figures are buried, and a beautiful botanical garden. It is also famous for its cafes, bookstores, and vibrant student life. Paris is home to several notable cemeteries. Walking through these cemeteries can be a journey through Paris's rich cultural and intellectual history.

Paris has truly captivated my heart with its timeless charm and elegance. The iconic Eiffel Tower standing majestically over the city, offers breathtaking views that capture the essence of Parisian romance. Strolling along the Seine River and witnessing the love locks on its bridges, I felt the city’s unique blend of personal stories and grand history. The grandeur of the Arc de Triomphe and the serene beauty of the Luxembourg Gardens further reflect Paris's rich cultural tapestry.

My visit has been a ‘Memorable Trip Through Paris City.’

(Dispatch from Amsterdam)

విరాధ వధ : వనం జ్వాలా నరసింహారావు

 విరాధ వధ

వనం జ్వాలా నరసింహారావు

భక్తిపత్రిక (అక్టోబర్ నెల, 2024)

{రామాయణం కావ్యం. కవిగా వాల్మీకి చెప్పినదానిని వ్యాఖ్యానకర్తలు బహుకోణాల్లో విశ్లేషించారు. ఆంధ్రవాల్మీకి వాసుదాసస్వామి రచించిన మందరం, రామాయణాన్ని యధాతథంగా, కావ్యరూపంగా, అందిస్తుంది. అదే సమయంలో ఆయా సన్నివేశాలకు వ్యాఖ్యానకర్తలు చెప్పిన విశ్లేషణలను కూడా పొందుపరిచారు. దండకారణ్యంలో విరాధ వధ, శరభంగ మహర్షి దర్శనం తరువాత సీతారామలక్ష్మణులు నడిచివెళ్లిన విధానాన్ని కవితారూపంలోనే కాకుండా వ్యాఖ్యాన రూపంగా వాసుదాసస్వామి వివరించారు}

వనవాసం సందర్భంలో సీతారామలక్ష్మణులు దండకారణ్యంలో ప్రవేశించారు. అక్కడ వారికి ఒక రాక్షసుడు ఎదురుపడ్డాడు. వాడు పొడుగాటి దేహంతో, వికార ఆకారంతో ఉన్నాడు. పులిచర్మం కప్పుకున్నాడు. లోతైన పెద్ద కళ్లున్నాయి. భయంకరమైన పెద్ద నోరుంది. వాడు పెడ బొబ్బలు పెట్టుతూ ముందుకు వచ్చాడు. సీతాదేవిని ఎత్తుకుని, చంకలో వుంచుకున్నాడు. రామలక్ష్మణులను, మీ నెత్తురు తాగుతానని హెచ్చరించాడు.

‘నువ్వెవరివి’ అని ప్రశ్నించిన రాముడికి జవాబివ్వకుండా, ‘నువ్వెవరివి’ అని ఎదురు ప్రశ్నించాడు. తాము ఇక్ష్వాకు వంశంలో జన్మించిన క్షత్రియులమనీ, అడవిలో తిరుగుతున్నామనీ, చెప్పాడు శ్రీరామచంద్రుడు. అప్పుడు రాక్షసుడు, తన తండ్రి జయుడనీ, తల్లి శతహ్రదనీ, తెలియచేశాడు. తనను ‘విరాధుడు’ అని పిలుస్తారనీ, తపస్సు చేసి శస్త్రంతో చావకుండా బ్రహ్మ నుండి వరం పొందాననీ చెప్పాడు. ‘కనుక మీరు బతకాలనుకుంటే ఈ స్త్రీని  వదిలి వెళ్లండి’ అని శాసించాడు.

విరాధుడి మాటలకు కోపం తెచ్చుకున్న శ్రీరామచంద్రుడు, బాణం ఎక్కుపెట్టాడు. పదునైన బాణాలను రాక్షసుడిమీద వేశాడు. అవి విరాధుడి దేహాన్ని చీల్చి, భూమిలోకి దూసుకు పోయాయి. బాణాల బాధను సహించలేని విరాధుడు, జానకిని నేలమీద పడేసి రామలక్ష్మణుల మీదికి పోయాడు. రాముడి బాణాలు తననేమీ చేయలేవని నవ్వి, భయంకరమైన తన శరీరాన్ని పెంచాడు. దేహంలో నాటుకుని పోయిన బాణాలన్నీ నేలరాలాయి. శ్రీరామచంద్రమూర్తి మరి కొన్ని బాణాలను వేశాడు. చివరకు రామలక్ష్మణులిద్దరూ వాడి మీద దూకారు. విరాధుడు వాళ్లిద్దరినీ ఎత్తుకుని ఆకాశంలో పరుగెత్తాడు. 

అది చూసిన సీతకు భయం కలిగింది, ఏడ్చింది. అది విన్న శ్రీరామలక్ష్మణులు విరాధుడి చేతులను నరికారు. ఆయుధాలతో చావని విరాధుడు చేతులు లేనివాడయ్యాడు. కత్తులతో నరికినా, బాణాలతో గుచ్చినా, నేలమీద వేసి గుద్దినా, చావని విరాధుడిని ఒక గుంట తీసి పూడుద్దామన్నాడు లక్ష్మణుడితో రాముడు.

         ఇది విన్న విరాధుడు, ‘శ్రీరామచంద్రా! మీరెవరో ఇప్పుడు తెలుసుకున్నా. నువ్వు శ్రీరాముడివనీ, అవతార మూర్తియైన భవంతుడవనీ, సీతాదేవి లక్ష్మి అని తెలుసుకున్నాను. నేను పూర్వం తుంబురుడనే గంధర్వుడిని. రంభతో కూడి కామావేశాన మర్యాద తప్పి సంచరిస్తుంటే, కుబేరుడు నన్ను రాక్షసుడివి కమ్మని శపించాడు. దశరథ కుమారుడు శ్రీరాముడు ఎప్పుడు నన్ను చంపుతాడో అప్పుడు నాకు రాక్షసత్వం పోతుందని, గంధర్వ రూపం వస్తుందని అన్నాడు. శ్రీరఘురామచంద్రమూర్తీ! మీ దర్శనం వల్ల నా శాపం తొలగింది. నన్ను పూడ్చి వేయండి. స్వర్గానికి పోతాను’ అన్నాడు.

అదే దారిలో ఒకటిన్నర ఆమడ దూరం పోయాక శరభంగ మహర్షి ఆశ్రమం వున్నదనీ, ఆయన్ను దర్శించుకుంటే సీతారామలక్ష్మణులకు మేలు కలుగుతుందనీ సలహా ఇచ్చాడు. శ్రీరామచంద్రమూర్తి చెప్పిన విధంగా లక్ష్మణుడు విరాధుడి దేహం పక్కనే ఒక గుంతలో వేసి, పెద్ద రాయితో పూడ్చారు. భయంతో, శోకంతో ఖిన్నురాలై వున్న సీతాదేవిని శ్రీరాముడు ఓదార్చిన తరువాత ముగ్గురూ శరభంగుని ఆశ్రమానికి వెళ్లారు.

శరభంగ మహర్షి దర్శనం

అక్కడ, శరభంగుండితో సంభాషిస్తున్న ఇంద్రుడిని చూశారు సీతారామలక్ష్మణులు. శ్రీరాముడు రావడం చూసిన ఇంద్రుడు, శరభంగుండితో రహస్యంగా, తానిప్పుడు శ్రీరాముడితో సంభాషించే సమయం కాదని చెప్పి వెళ్లి పోయాడు. అలా ఇంద్రుడు పోగానే, శ్రీరామచంద్రమూర్తి, సీతాలక్ష్మణులతో సహా శరభంగ మహర్షిని సమీపించి, ఆయన పాదాలకు నమస్కరించాడు.

ఇంద్రుడు అక్కడకు రావడానికి కారణం ఏమిటని శ్రీరామచంద్రమూర్తి శరభంగుండిని అడిగాడు. జవాబుగా ‘రామచంద్ర దేవా! నేను తపస్సు చేసి సంపాదించిన బ్రహ్మలోకానికి నన్ను పిలుచుకొని పోవడానికి ఇంద్రుడు ఇక్కడకు వచ్చాడు. అయితే, నువ్వు అతిథిగా నా దగ్గరకు వస్తున్నావని తెలిసింది. బ్రహ్మలోక ప్రాప్తికంటే నీ దర్శనం శ్రేష్ఠం కాబట్టి ఇంద్రుడితో పోవడానికి మనసొప్పలేదు. ఫలితంగా నీ దర్శన భాగ్యం కలిగింది. ఇక దేవతలు దర్శించే త్రిదివమునకు పోతాను. స్వర్గలోకం, బ్రహ్మలోకంలోని భోగస్థానాలను సంపాదించడానికి నేను చేసిన పుణ్యమంతా నీకిస్తాను. గ్రహించు. మున్ముందు మీరుండడానికి సరైన స్థలం సుతీక్ష్ణుడనే ముని చెప్తాడు. ఈ అడవిలోనే ఆయన వున్నాడు. ఆయన్ను కలవండి’ అని చెప్పాడు శరభంగుడు. అలా చెబుతూనే తన శరీరాన్ని అగ్నిలో ప్రవేశింపచేశాడు.

శరభంగుడు ఆవిధంగా పరమపదం చేరుకున్నాడు. అక్కడున్న ఋషులందరూ రాముడిని కలిసి, రక్షించమని వేడుకున్నారు. ఆత్మరక్షణ విషయంలో తాము సమర్థులం కామని అన్నారు వారు. తాము పరాధీనులమనీ, భగవంతుడొక్కడే ఆపద్భాంధవుడనీ భావించామన్నారు. మునుల శరణాగత రక్షణే పరమ ధర్మమనే జ్ఞానం కల శ్రీరాముడు అంగీకరించాడు.

మందాకినీ తీరంలో పంపానది ఒడ్డున, చిత్రకూట పర్వతం దగ్గర నివసిస్తున్న ఋషులను రాక్షసులు బాధించి చంపుతున్నారని ఋషులు చెప్పారు. తాము రాక్షసుల చేతిలో చావకుండా దయాగుణంతో ఆలోచించి కాపాడమని కోరారు. తాము అనన్యులమనీ, రాముడి రక్షకత్వాన్ని కోరి, ఆయనెప్పుడు అవతరిస్తాడా, ఎప్పుడు దర్శనమిస్తాడా అని ఎదురుచూస్తున్నామని, ప్రార్థించారు. శ్రీరాముడు మునులకు అభయమిచ్చాడు. శరభంగుడి సూచన మేరకు సుతీక్ష్ణాశ్రమానికి బయల్దేరారు ముగ్గురూ.

శ్రీరాముడు ఋషిమయమైన దండాకారణ్యం ప్రవేశించగానే ఆయన వెంట ఋషులు కూడా రాసాగారు. వారందరూ భగవత్ ధర్మ కర్మనిష్టపరులైనప్పటికీ అంతా ఒక రకం వారు కాదు. కాబట్టి తత్త్వ విచారంలో సందేహాలున్నాయి వారికి. శ్రీరామాదులు అలా పోవడం వల్ల ఋషుల సందేహాలు ఎలా తీరాయంటే, ఎల్లప్పుడూ ఋషులు బ్రహ్మవిచారంలోనే వుంటారు కాబట్టి. సీతారామలక్ష్మణుల ముగ్గురి స్థితి వాళ్లకు ప్రణవాన్ని జ్ఞాపకానికి తెచ్చింది, అని మందారాన్ని రచించిన వాసుదాసస్వామి చెప్పారు.

ప్రణవాకృతి శ్రీరామచంద్రుడే!

మొదటిసారి దండకలో ప్రవేశించినప్పుడు దారి చూపిస్తూ, లక్ష్మణుడు ముందు నడిచేవాడు. దండకలో ప్రవేశించి ఋషులతో స్నేహం అయిన తరువాత, ముందు శ్రీరామచంద్రమూర్తి పోతున్నాడు. ఆయన వెనుక రామలక్ష్మణులకు మధ్యలో సీత పోతున్నది. ఆమె వెనుక దనుర్ధరుడై లక్ష్మణుడు నడుస్తున్నాడు. ఈ మార్పుకు కారణాన్ని వాసుదాసస్వామి ఇలా వ్యాఖ్యానించారు.

వారు ముగ్గురూ అలా నడిచి పోతుంటే ఋషులకు ప్రణవం నడిసిపోతున్నట్లు అనిపించింది. ఇలా జరగడంలో ప్రణవస్వరూపం, ప్రణవార్థం వుందని ఆయన అంటారు. ’ఓమ్’ అనేది ప్రణవ మంత్రం. ఆ  అక్షరానికి ప్రణవమని పేరుంది. ఈ ‘ఓమ్’ అనేది కేవలం ఒక అక్షరం మాత్రమే కాదు. దాంట్లో ‘అకార, ఉకార, మకారాల’ మూడక్షరాలున్నాయి. వాటి కలయికే ’ఓమ్.’ ‘‘అ+ఉ’=సంధి కలిసి ‘ఓ’ అయింది. దానికి ‘మ్’ చేరగా ‘ఓమ్’ అయింది. ఇందులో ‘అకారం, ఉకారం’ రెండూ అచ్చులు కావడంతో సజాతీయాలు ఒక విజాతీయంతో కలిసి ఒక్కటైనందున దాన్ని ఏకాక్షరమంటారు.

ఇక ప్రణవానికి అర్థమేంటో తెలుసుకోవాలి. ఈ జగత్తు విష్ణువు వల్ల పుట్టింది. ఆయనలోనే వుంది. ఈ ప్రపంచానికి స్థితి సంయమకర్త ఆయనే. ఆయనే జగత్తు. జగత్సృష్టి, స్థితి, సంహారాలు చేసేవాడు విష్ణువే. ఆయననే అకారవాచ్యుడంటారు. అకార, మకారాల మధ్యన వుండే ఉకారం లక్ష్మీదేవిని గురించి చెప్తున్నది. సర్వదేవేశ్వరుడైన విష్ణువును అకారంతోను, విష్ణువుతో ఉద్దృతి (వేలికితీయబడిన) అయిన లక్ష్మీదేవిని ఉకారంతోనూ చెప్పడం జరిగింది. విష్ణువే శ్రీరామచంద్రమూర్తి. లక్ష్మియే సీత. శేషుడే లక్ష్మణుడు. ఈ తత్వాన్ని బోధిస్తూ వాళ్లు ఈ వరుసలో నడచారు. ఇందులో విష్ణువు, సర్వదా లక్ష్మీ విశిష్టుడై వుంటాడుకాబట్టి విడిచి వుండడు.

ఉకారం లక్ష్మిని తెలుపుతున్న కారణాన జీవుడు ఈమెను దాటికాని భగవంతుడిని చూడలేడు. ఈమెకే మాయ అని పేరుంది. ఈ మాయను దాటనివాడికి భగవత్ప్రాప్తి లేదు. కాబట్టి జీవుడు ఆమెను అనుసరించి పోవాలి. జీవుడిని భగవంతుడికి కలపడమే ఆమె కృత్యం. దీన్నే పురుషకారం అంటారు. కాబట్టు ‘ఉకారం’ జీవాత్మ-పరమాత్మలకు నిత్య సంబంధాన్ని చెప్తున్నది. ఈమె ఇరువురి మధ్యన వుండడం వల్ల భగవదనుగ్రహం ఆమె వల్లే రావాలి. మూర్తీభివించిన భగవంతుడి కరుణే లక్ష్మీదేవి. భగవంతుడి ప్రాప్తి లక్ష్మీదేవి వల్లే కలగాలి! భగవంతుడు కూడా కరుణవల్లే జీవుడిని అనుగ్రహించాలి.

విష్ణువు వక్షస్థలంలో కదా లక్ష్మీదేవి వుండేది! తన హృదయానికి తెలియకుండా ఎవరైనా ఏపనైనా ఎలా చేయగలరు? కాబట్టి శిరస్సు విష్ణువనీ, కంఠం కింది మధ్యభాగం లక్ష్మీదేవి అనీ, భగవత్ సంకల్పం ప్రకారమే లక్ష్మీదేవి చేస్తున్నదనీ అర్థం. ఇక లక్ష్మణుడు శ్రీరాముడికి దాసుడుకానీ ఇతరులకు కాదు! శ్రీరాముడు ముందుపోవడం వల్ల ఆయనను అనుసరించి సీత, ఆమె వెనుక లక్ష్మణుడు పోవడమంటే, ఈ ఇరువురికీ రక్షకుడు రాముడైనట్లు, ప్రకృతికి, జీవుడికి ధారణ, పోషణకర్త భగవంతుడే అని స్పష్టమవుతున్నది. లక్ష్మణుడు ఇరువురికీ వెనుకపోవడం వల్ల అయనకు సీతారాములిద్దరూ సేవ్యులే అని అనుకోవాలి. అలా వారిద్దరినీ ఏకకాలంలో సేవించడం వల్లనే జీవునికి పరమార్థం నెరవేరుతుందని లక్ష్మణుడు నిరూపించాడు.

ప్రపంచమంతా భగవంతుడే అన్నప్పుడు, స్థూలంగా మనకు కనపడే ప్రకృతినీ, దానికి జీవభూతుండైన పురుషునీ, వీటిని శరీరంగాకల బ్రహ్మమును, మూడింటినీ ఒక్కటిగానే గ్రహించాలి. స్థూల శరీరం కనబడ్తుంది. సూక్షమైన అంతర్యామి మనకు కనబడడం లేదు. వ్యష్ఠిగా భేద దృష్టితో చూస్తే, తత్త్వాలు మూడని చెప్పాల్సి వుంటుంది. సమిష్ఠిగా చూస్తే ఒక్కటనే చెప్పాలి. ఈ మూడు ఏ దశలోనూ వేరు కాదు. ఏది, ఏకాలంలో, ఏ అవస్థలో వేరుపడకుండా, నిత్యంగా, సత్యంగా అంటివుంటాయో, అది ఆ పదార్థంగానే చెప్పడం లోక వ్యవహారానుసారం.

ఎండను చెప్పినప్పుడు సూర్యుడు లేనిదిగానూ, సూర్యుడిని చెప్పినప్పుడు ఎండలేనివానిగా గ్రహింపలేం. మూడు వేరని కూడా అనవచ్చు. ఒకటనికూడా అనవచ్చు. జీవుడు కడతేరే మార్గం లక్ష్మణ చర్య, కైంకర్యం వల్ల నేర్చుకోవాలి. ఇప్పుడు జీవుడైన లక్ష్మణుడు పరమాత్మ ఐన రామచంద్రమూర్తికి మధ్యలో సీత (ప్రకృతి) వున్నది. ఆమె తెర అడ్దం తీస్తేనేకాని రాముడు లక్ష్మణుడికి కనబడడు. వారిరువురికి సేవచేస్తేనే ఆ అడ్దం తొలగిపోతుంది. ఇది వారి అనుగ్రహంవల్ల రావాల్సిందేకాని మన ప్రయత్నం వల్ల సాధ్యమయ్యేది కాదు. దీనిని గ్రహించిన ఋషులకు తమ సందేహాలు తొలగిపోయాయి.

(వాసుదాసుగారి ఆంధ్రవాల్మీకి రామాయణం మందరం ఆధారంగా)