విరాధ వధ : వనం జ్వాలా నరసింహారావు

 విరాధ వధ

వనం జ్వాలా నరసింహారావు

భక్తిపత్రిక (అక్టోబర్ నెల, 2024)

{రామాయణం కావ్యం. కవిగా వాల్మీకి చెప్పినదానిని వ్యాఖ్యానకర్తలు బహుకోణాల్లో విశ్లేషించారు. ఆంధ్రవాల్మీకి వాసుదాసస్వామి రచించిన మందరం, రామాయణాన్ని యధాతథంగా, కావ్యరూపంగా, అందిస్తుంది. అదే సమయంలో ఆయా సన్నివేశాలకు వ్యాఖ్యానకర్తలు చెప్పిన విశ్లేషణలను కూడా పొందుపరిచారు. దండకారణ్యంలో విరాధ వధ, శరభంగ మహర్షి దర్శనం తరువాత సీతారామలక్ష్మణులు నడిచివెళ్లిన విధానాన్ని కవితారూపంలోనే కాకుండా వ్యాఖ్యాన రూపంగా వాసుదాసస్వామి వివరించారు}

వనవాసం సందర్భంలో సీతారామలక్ష్మణులు దండకారణ్యంలో ప్రవేశించారు. అక్కడ వారికి ఒక రాక్షసుడు ఎదురుపడ్డాడు. వాడు పొడుగాటి దేహంతో, వికార ఆకారంతో ఉన్నాడు. పులిచర్మం కప్పుకున్నాడు. లోతైన పెద్ద కళ్లున్నాయి. భయంకరమైన పెద్ద నోరుంది. వాడు పెడ బొబ్బలు పెట్టుతూ ముందుకు వచ్చాడు. సీతాదేవిని ఎత్తుకుని, చంకలో వుంచుకున్నాడు. రామలక్ష్మణులను, మీ నెత్తురు తాగుతానని హెచ్చరించాడు.

‘నువ్వెవరివి’ అని ప్రశ్నించిన రాముడికి జవాబివ్వకుండా, ‘నువ్వెవరివి’ అని ఎదురు ప్రశ్నించాడు. తాము ఇక్ష్వాకు వంశంలో జన్మించిన క్షత్రియులమనీ, అడవిలో తిరుగుతున్నామనీ, చెప్పాడు శ్రీరామచంద్రుడు. అప్పుడు రాక్షసుడు, తన తండ్రి జయుడనీ, తల్లి శతహ్రదనీ, తెలియచేశాడు. తనను ‘విరాధుడు’ అని పిలుస్తారనీ, తపస్సు చేసి శస్త్రంతో చావకుండా బ్రహ్మ నుండి వరం పొందాననీ చెప్పాడు. ‘కనుక మీరు బతకాలనుకుంటే ఈ స్త్రీని  వదిలి వెళ్లండి’ అని శాసించాడు.

విరాధుడి మాటలకు కోపం తెచ్చుకున్న శ్రీరామచంద్రుడు, బాణం ఎక్కుపెట్టాడు. పదునైన బాణాలను రాక్షసుడిమీద వేశాడు. అవి విరాధుడి దేహాన్ని చీల్చి, భూమిలోకి దూసుకు పోయాయి. బాణాల బాధను సహించలేని విరాధుడు, జానకిని నేలమీద పడేసి రామలక్ష్మణుల మీదికి పోయాడు. రాముడి బాణాలు తననేమీ చేయలేవని నవ్వి, భయంకరమైన తన శరీరాన్ని పెంచాడు. దేహంలో నాటుకుని పోయిన బాణాలన్నీ నేలరాలాయి. శ్రీరామచంద్రమూర్తి మరి కొన్ని బాణాలను వేశాడు. చివరకు రామలక్ష్మణులిద్దరూ వాడి మీద దూకారు. విరాధుడు వాళ్లిద్దరినీ ఎత్తుకుని ఆకాశంలో పరుగెత్తాడు. 

అది చూసిన సీతకు భయం కలిగింది, ఏడ్చింది. అది విన్న శ్రీరామలక్ష్మణులు విరాధుడి చేతులను నరికారు. ఆయుధాలతో చావని విరాధుడు చేతులు లేనివాడయ్యాడు. కత్తులతో నరికినా, బాణాలతో గుచ్చినా, నేలమీద వేసి గుద్దినా, చావని విరాధుడిని ఒక గుంట తీసి పూడుద్దామన్నాడు లక్ష్మణుడితో రాముడు.

         ఇది విన్న విరాధుడు, ‘శ్రీరామచంద్రా! మీరెవరో ఇప్పుడు తెలుసుకున్నా. నువ్వు శ్రీరాముడివనీ, అవతార మూర్తియైన భవంతుడవనీ, సీతాదేవి లక్ష్మి అని తెలుసుకున్నాను. నేను పూర్వం తుంబురుడనే గంధర్వుడిని. రంభతో కూడి కామావేశాన మర్యాద తప్పి సంచరిస్తుంటే, కుబేరుడు నన్ను రాక్షసుడివి కమ్మని శపించాడు. దశరథ కుమారుడు శ్రీరాముడు ఎప్పుడు నన్ను చంపుతాడో అప్పుడు నాకు రాక్షసత్వం పోతుందని, గంధర్వ రూపం వస్తుందని అన్నాడు. శ్రీరఘురామచంద్రమూర్తీ! మీ దర్శనం వల్ల నా శాపం తొలగింది. నన్ను పూడ్చి వేయండి. స్వర్గానికి పోతాను’ అన్నాడు.

అదే దారిలో ఒకటిన్నర ఆమడ దూరం పోయాక శరభంగ మహర్షి ఆశ్రమం వున్నదనీ, ఆయన్ను దర్శించుకుంటే సీతారామలక్ష్మణులకు మేలు కలుగుతుందనీ సలహా ఇచ్చాడు. శ్రీరామచంద్రమూర్తి చెప్పిన విధంగా లక్ష్మణుడు విరాధుడి దేహం పక్కనే ఒక గుంతలో వేసి, పెద్ద రాయితో పూడ్చారు. భయంతో, శోకంతో ఖిన్నురాలై వున్న సీతాదేవిని శ్రీరాముడు ఓదార్చిన తరువాత ముగ్గురూ శరభంగుని ఆశ్రమానికి వెళ్లారు.

శరభంగ మహర్షి దర్శనం

అక్కడ, శరభంగుండితో సంభాషిస్తున్న ఇంద్రుడిని చూశారు సీతారామలక్ష్మణులు. శ్రీరాముడు రావడం చూసిన ఇంద్రుడు, శరభంగుండితో రహస్యంగా, తానిప్పుడు శ్రీరాముడితో సంభాషించే సమయం కాదని చెప్పి వెళ్లి పోయాడు. అలా ఇంద్రుడు పోగానే, శ్రీరామచంద్రమూర్తి, సీతాలక్ష్మణులతో సహా శరభంగ మహర్షిని సమీపించి, ఆయన పాదాలకు నమస్కరించాడు.

ఇంద్రుడు అక్కడకు రావడానికి కారణం ఏమిటని శ్రీరామచంద్రమూర్తి శరభంగుండిని అడిగాడు. జవాబుగా ‘రామచంద్ర దేవా! నేను తపస్సు చేసి సంపాదించిన బ్రహ్మలోకానికి నన్ను పిలుచుకొని పోవడానికి ఇంద్రుడు ఇక్కడకు వచ్చాడు. అయితే, నువ్వు అతిథిగా నా దగ్గరకు వస్తున్నావని తెలిసింది. బ్రహ్మలోక ప్రాప్తికంటే నీ దర్శనం శ్రేష్ఠం కాబట్టి ఇంద్రుడితో పోవడానికి మనసొప్పలేదు. ఫలితంగా నీ దర్శన భాగ్యం కలిగింది. ఇక దేవతలు దర్శించే త్రిదివమునకు పోతాను. స్వర్గలోకం, బ్రహ్మలోకంలోని భోగస్థానాలను సంపాదించడానికి నేను చేసిన పుణ్యమంతా నీకిస్తాను. గ్రహించు. మున్ముందు మీరుండడానికి సరైన స్థలం సుతీక్ష్ణుడనే ముని చెప్తాడు. ఈ అడవిలోనే ఆయన వున్నాడు. ఆయన్ను కలవండి’ అని చెప్పాడు శరభంగుడు. అలా చెబుతూనే తన శరీరాన్ని అగ్నిలో ప్రవేశింపచేశాడు.

శరభంగుడు ఆవిధంగా పరమపదం చేరుకున్నాడు. అక్కడున్న ఋషులందరూ రాముడిని కలిసి, రక్షించమని వేడుకున్నారు. ఆత్మరక్షణ విషయంలో తాము సమర్థులం కామని అన్నారు వారు. తాము పరాధీనులమనీ, భగవంతుడొక్కడే ఆపద్భాంధవుడనీ భావించామన్నారు. మునుల శరణాగత రక్షణే పరమ ధర్మమనే జ్ఞానం కల శ్రీరాముడు అంగీకరించాడు.

మందాకినీ తీరంలో పంపానది ఒడ్డున, చిత్రకూట పర్వతం దగ్గర నివసిస్తున్న ఋషులను రాక్షసులు బాధించి చంపుతున్నారని ఋషులు చెప్పారు. తాము రాక్షసుల చేతిలో చావకుండా దయాగుణంతో ఆలోచించి కాపాడమని కోరారు. తాము అనన్యులమనీ, రాముడి రక్షకత్వాన్ని కోరి, ఆయనెప్పుడు అవతరిస్తాడా, ఎప్పుడు దర్శనమిస్తాడా అని ఎదురుచూస్తున్నామని, ప్రార్థించారు. శ్రీరాముడు మునులకు అభయమిచ్చాడు. శరభంగుడి సూచన మేరకు సుతీక్ష్ణాశ్రమానికి బయల్దేరారు ముగ్గురూ.

శ్రీరాముడు ఋషిమయమైన దండాకారణ్యం ప్రవేశించగానే ఆయన వెంట ఋషులు కూడా రాసాగారు. వారందరూ భగవత్ ధర్మ కర్మనిష్టపరులైనప్పటికీ అంతా ఒక రకం వారు కాదు. కాబట్టి తత్త్వ విచారంలో సందేహాలున్నాయి వారికి. శ్రీరామాదులు అలా పోవడం వల్ల ఋషుల సందేహాలు ఎలా తీరాయంటే, ఎల్లప్పుడూ ఋషులు బ్రహ్మవిచారంలోనే వుంటారు కాబట్టి. సీతారామలక్ష్మణుల ముగ్గురి స్థితి వాళ్లకు ప్రణవాన్ని జ్ఞాపకానికి తెచ్చింది, అని మందారాన్ని రచించిన వాసుదాసస్వామి చెప్పారు.

ప్రణవాకృతి శ్రీరామచంద్రుడే!

మొదటిసారి దండకలో ప్రవేశించినప్పుడు దారి చూపిస్తూ, లక్ష్మణుడు ముందు నడిచేవాడు. దండకలో ప్రవేశించి ఋషులతో స్నేహం అయిన తరువాత, ముందు శ్రీరామచంద్రమూర్తి పోతున్నాడు. ఆయన వెనుక రామలక్ష్మణులకు మధ్యలో సీత పోతున్నది. ఆమె వెనుక దనుర్ధరుడై లక్ష్మణుడు నడుస్తున్నాడు. ఈ మార్పుకు కారణాన్ని వాసుదాసస్వామి ఇలా వ్యాఖ్యానించారు.

వారు ముగ్గురూ అలా నడిచి పోతుంటే ఋషులకు ప్రణవం నడిసిపోతున్నట్లు అనిపించింది. ఇలా జరగడంలో ప్రణవస్వరూపం, ప్రణవార్థం వుందని ఆయన అంటారు. ’ఓమ్’ అనేది ప్రణవ మంత్రం. ఆ  అక్షరానికి ప్రణవమని పేరుంది. ఈ ‘ఓమ్’ అనేది కేవలం ఒక అక్షరం మాత్రమే కాదు. దాంట్లో ‘అకార, ఉకార, మకారాల’ మూడక్షరాలున్నాయి. వాటి కలయికే ’ఓమ్.’ ‘‘అ+ఉ’=సంధి కలిసి ‘ఓ’ అయింది. దానికి ‘మ్’ చేరగా ‘ఓమ్’ అయింది. ఇందులో ‘అకారం, ఉకారం’ రెండూ అచ్చులు కావడంతో సజాతీయాలు ఒక విజాతీయంతో కలిసి ఒక్కటైనందున దాన్ని ఏకాక్షరమంటారు.

ఇక ప్రణవానికి అర్థమేంటో తెలుసుకోవాలి. ఈ జగత్తు విష్ణువు వల్ల పుట్టింది. ఆయనలోనే వుంది. ఈ ప్రపంచానికి స్థితి సంయమకర్త ఆయనే. ఆయనే జగత్తు. జగత్సృష్టి, స్థితి, సంహారాలు చేసేవాడు విష్ణువే. ఆయననే అకారవాచ్యుడంటారు. అకార, మకారాల మధ్యన వుండే ఉకారం లక్ష్మీదేవిని గురించి చెప్తున్నది. సర్వదేవేశ్వరుడైన విష్ణువును అకారంతోను, విష్ణువుతో ఉద్దృతి (వేలికితీయబడిన) అయిన లక్ష్మీదేవిని ఉకారంతోనూ చెప్పడం జరిగింది. విష్ణువే శ్రీరామచంద్రమూర్తి. లక్ష్మియే సీత. శేషుడే లక్ష్మణుడు. ఈ తత్వాన్ని బోధిస్తూ వాళ్లు ఈ వరుసలో నడచారు. ఇందులో విష్ణువు, సర్వదా లక్ష్మీ విశిష్టుడై వుంటాడుకాబట్టి విడిచి వుండడు.

ఉకారం లక్ష్మిని తెలుపుతున్న కారణాన జీవుడు ఈమెను దాటికాని భగవంతుడిని చూడలేడు. ఈమెకే మాయ అని పేరుంది. ఈ మాయను దాటనివాడికి భగవత్ప్రాప్తి లేదు. కాబట్టి జీవుడు ఆమెను అనుసరించి పోవాలి. జీవుడిని భగవంతుడికి కలపడమే ఆమె కృత్యం. దీన్నే పురుషకారం అంటారు. కాబట్టు ‘ఉకారం’ జీవాత్మ-పరమాత్మలకు నిత్య సంబంధాన్ని చెప్తున్నది. ఈమె ఇరువురి మధ్యన వుండడం వల్ల భగవదనుగ్రహం ఆమె వల్లే రావాలి. మూర్తీభివించిన భగవంతుడి కరుణే లక్ష్మీదేవి. భగవంతుడి ప్రాప్తి లక్ష్మీదేవి వల్లే కలగాలి! భగవంతుడు కూడా కరుణవల్లే జీవుడిని అనుగ్రహించాలి.

విష్ణువు వక్షస్థలంలో కదా లక్ష్మీదేవి వుండేది! తన హృదయానికి తెలియకుండా ఎవరైనా ఏపనైనా ఎలా చేయగలరు? కాబట్టి శిరస్సు విష్ణువనీ, కంఠం కింది మధ్యభాగం లక్ష్మీదేవి అనీ, భగవత్ సంకల్పం ప్రకారమే లక్ష్మీదేవి చేస్తున్నదనీ అర్థం. ఇక లక్ష్మణుడు శ్రీరాముడికి దాసుడుకానీ ఇతరులకు కాదు! శ్రీరాముడు ముందుపోవడం వల్ల ఆయనను అనుసరించి సీత, ఆమె వెనుక లక్ష్మణుడు పోవడమంటే, ఈ ఇరువురికీ రక్షకుడు రాముడైనట్లు, ప్రకృతికి, జీవుడికి ధారణ, పోషణకర్త భగవంతుడే అని స్పష్టమవుతున్నది. లక్ష్మణుడు ఇరువురికీ వెనుకపోవడం వల్ల అయనకు సీతారాములిద్దరూ సేవ్యులే అని అనుకోవాలి. అలా వారిద్దరినీ ఏకకాలంలో సేవించడం వల్లనే జీవునికి పరమార్థం నెరవేరుతుందని లక్ష్మణుడు నిరూపించాడు.

ప్రపంచమంతా భగవంతుడే అన్నప్పుడు, స్థూలంగా మనకు కనపడే ప్రకృతినీ, దానికి జీవభూతుండైన పురుషునీ, వీటిని శరీరంగాకల బ్రహ్మమును, మూడింటినీ ఒక్కటిగానే గ్రహించాలి. స్థూల శరీరం కనబడ్తుంది. సూక్షమైన అంతర్యామి మనకు కనబడడం లేదు. వ్యష్ఠిగా భేద దృష్టితో చూస్తే, తత్త్వాలు మూడని చెప్పాల్సి వుంటుంది. సమిష్ఠిగా చూస్తే ఒక్కటనే చెప్పాలి. ఈ మూడు ఏ దశలోనూ వేరు కాదు. ఏది, ఏకాలంలో, ఏ అవస్థలో వేరుపడకుండా, నిత్యంగా, సత్యంగా అంటివుంటాయో, అది ఆ పదార్థంగానే చెప్పడం లోక వ్యవహారానుసారం.

ఎండను చెప్పినప్పుడు సూర్యుడు లేనిదిగానూ, సూర్యుడిని చెప్పినప్పుడు ఎండలేనివానిగా గ్రహింపలేం. మూడు వేరని కూడా అనవచ్చు. ఒకటనికూడా అనవచ్చు. జీవుడు కడతేరే మార్గం లక్ష్మణ చర్య, కైంకర్యం వల్ల నేర్చుకోవాలి. ఇప్పుడు జీవుడైన లక్ష్మణుడు పరమాత్మ ఐన రామచంద్రమూర్తికి మధ్యలో సీత (ప్రకృతి) వున్నది. ఆమె తెర అడ్దం తీస్తేనేకాని రాముడు లక్ష్మణుడికి కనబడడు. వారిరువురికి సేవచేస్తేనే ఆ అడ్దం తొలగిపోతుంది. ఇది వారి అనుగ్రహంవల్ల రావాల్సిందేకాని మన ప్రయత్నం వల్ల సాధ్యమయ్యేది కాదు. దీనిని గ్రహించిన ఋషులకు తమ సందేహాలు తొలగిపోయాయి.

(వాసుదాసుగారి ఆంధ్రవాల్మీకి రామాయణం మందరం ఆధారంగా)

 

పాండవుల స్వర్గారోహణ, పరీక్షిత్తు పాలన ....... శ్రీ మహాభాగవత కథ-4 : వనం జ్వాలా నరసింహారావు

 పాండవుల స్వర్గారోహణ, పరీక్షిత్తు పాలన

శ్రీ మహాభాగవత కథ-4

వనం జ్వాలా నరసింహారావు

సూర్యదినపత్రిక (30-09-2024)

కంII             చదివెడిది భాగవతమిది,

చదివించును కృష్ణు, డమృతఝరి పోతనయున్

                             చదివినను ముక్తి కలుగును,

చదివెద నిర్విఘ్నరీతి ‘జ్వాలా’ మతినై

         ఒకనాడు ధర్మరాజు భీముడితో ఇలా అన్నాడు: “కాలం పోకడ చాలా వింతగా ఉన్నది. శ్రీకృష్ణుడిని చూడడానికి అర్జునుడు వెళ్లి ఏడు నెలలు దాటింది. ఇంకా తిరిగి రాలేదు. మురారి క్షేమంగా ఉన్నదీ, లేనిదీ అర్థం కావడం లేదు. నా మనస్సు విచారంగా ఉన్నది. దుశ్శకునాలు కనపడుతున్నాయి. మాధవుడు అవతారాన్ని ఉపసంహరించుకుందామని అనుకుంటున్నాడేమో? శ్రీకృష్ణుడి వృత్తాంతం తెలియడం లేదు” అని ధర్మరాజు భీముడితో విచారించసాగాడు.

         అదే సమయంలో అర్జునుడు దుఃఖ భారంతో యాదవపురి నుండి తిరిగి వచ్చాడు. తన పాదాలమీద వాలిపోయిన తమ్ముడు అర్జునిడిని చూసి ధర్మరాజు, యాదవపురిలో అంతా క్షేమమే కదా అని పేరు పేరున అందరి గురించి అడిగాడు. ముఖ్యంగా శ్రీకృష్ణుడిని గురించి మరీ-మరీ అడిగాడు. ఇలా అడిగిన అన్న గారితో అర్జునుడు, గద్గత స్వరంతో, శ్రీకృష్ణుడు అందర్నీ విడిచి పెట్టి వెళ్లిపోయిన విషయం బయట పెట్టాడు. వివిధ సందర్భాలలో ఆ మహానుభావుడు శ్రీకృష్ణుడు తమకు చేసిన సహాయాన్ని గుర్తు చేసుకుంటూ ఆ మాటలు బాధాకరంగా చెప్పాడు అర్జునుడు.

నిండు సభలో ద్రౌపదిని ఆదుకున్న సందర్భం, దుర్వాసుడి కోపాగ్ని నుండి తమను కాపాడిన సందర్భాన్ని, పాశుపతాస్త్రాన్ని ఆయన దయతో పొందిన సందర్భాన్నీ, గోగ్రహణ విజయ సందర్భాన్నీ, కురుక్షేత్రంలో తనకు సారథిగా ప్రోత్సహించిన సందర్భాన్నీ, తనను యుద్ధంలో భీష్మ, కృపాచార్య, అశ్వత్థామ, కర్ణ, ద్రోణ మహావీరుల నుండి కాపాడిన సందర్భాలనూ, సైంధవ వధనాడు అండగా ఉండడాన్నీ అన్నగారితో పంచుకున్నాడు అర్జునుడు. శ్రీకృష్ణుడు శరీరాన్ని విడిచిన తరువాత, ఆయన పదహారువేల మంది శుద్ధాంత స్త్రీలను తీసుకొస్తున్నప్పుడు బోయలు చుట్టుముట్టి అల్లరి చేస్తుంటే, చక్రిలేని కారణంగా తాను ప్రయోగించిన అస్త్రాలు వ్యర్థమైపోయిన సంగతి కూడా ధర్మరాజుకు చెప్పాడు. హరి వచనాలను తలచుకుంటూ, తన మనస్సు పరమేశ్వరుడి మీదనే ఉన్నాడని చెప్పి మౌనంగా ఉండి పోయాడు అర్జునుడు.

ధర్మరాజు భగవంతుడైన శ్రీకృష్ణుడు వెళ్లిన మార్గాన్ని తెలుసుకుని, యాదవులు నాశనమైన విషయాన్ని కూడా విని, నిశ్చలమైన చిత్తంతో లోకాన్ని విడిచి పెట్టడానికి సిద్ధపడ్డాడు. మాధవుడి స్వర్గారోహణం విన్న కుంతీదేవి భక్తితో ఈ లోకాన్ని విడిచి పెట్టింది. ఏ రోజునైతే శ్రీకృష్ణుడు ఈ భూమ్మీద తన శరీరాన్ని విడిచి పెట్టేశాడో ఆ రోజు నుండి అశుభమైన కలియుగం ప్రారంభమైంది. ధర్మరాజు హస్తినాపురంలో మనుమడైన పరీక్షిత్తును రాజుగా దీవించి అభిషేకం చేశాడు. అనిరుద్ధుడి కుమారుడైన వ్రజుడిని మథురకు రాజుగా పట్టం కట్టాడు.

ఆ తరువాత ధర్మరాజు వైరాగ్య మార్గాన్ని ఆశ్రయించాడు. ప్రాజాపత్యం అనే ఇష్టిని చేసి, అన్ని బంధాలను తెగతెంపులు చేసుకున్నాడు. నార చీరెలు ధరించి, మౌనిగా, నిరాహారుడై, దేనిమీదా ఆసక్తిలేకుండా, ఉత్తర దిక్కుగా ప్రయాణం సాగించాడు. ఆయన తమ్ములు అర్జున, భీమసేనాదులు ఆయన్ను అనుసరించారు. నారాయణ స్థానానికి చేరుకున్నారు. తదనంతరం, విదురుడు శరీరాన్ని విడిచి పెట్టాడు. ద్రౌపదీ దేవి కూడా వాసుదేవుడి మీద మనస్సు నిలిపి ఆ లోకాన్ని చేరుకుంది.

పట్టాభిషిక్తుడైన పరీక్షిత్తు సమస్త విద్యలను నేర్చుకున్నాడు. మహాభాగవత శేఖరుడై రాజ్య పాలన చేస్తూ, ఉత్తరుడి కూతురు ఇరావతిని పెళ్లి చేసుకుని జనమేజయుడుతో సహా నలుగురు కుమారులను కన్నాడు. మూడు అశ్వమేధ యాగాలను చేశాడు. కలిని శిక్షించాడు.

ఆ వివరాల్లోకి పోతే: పరీక్షిన్మహారాజు తన రక్షణలో ఉన్న కురుజాంగల దేశంలోకి కలి ప్రవేశించాడని విన్నాడు. యుద్ధం చేయాలన్న సంకల్పంతో ద్విగ్విజయ యాత్రకు బయల్దేరి తూర్పు, పడమర, ఉత్తరం, దక్షిణంలో ఉన్న కురుభూములను జయించాడు. ఈ నేపధ్యంలో, ఒకనాడు, వృషభ రూపాన్ని ధరించి ఒంటికాలితో సంచరిస్తున్న ధర్మదేవుడు, తన సమీపంలో ఆవు రూపంలో కన్నీరు కారుస్తూ ఉన్న భూదేవితో ఎందుకు అలా ఉన్నావని అడిగాడు. ఆమెకు వచ్చిన ఆపద ఏమిటని ప్రశ్నించాడు. జవాబుగా భూదేవి, ‘ఈ లోకంలో పూర్వం నాలుగు పాదాలతో నడిచే నువ్వు ఈనాడు శ్రీవల్లభుడు లేని కారణంగా ఒంటికాలి మీద నడుస్తున్నావు కదా! అలాగే, చక్రి అవతారం చాలించగానే పాప సమూహంతో నిండిన జనాలను చూసి నేను దుఃఖిస్తున్నాను. దేవతలకు, ఋషులకు, పితృదేవతలకు, నాకు, నీకు, ధీరులకు, నానా వర్ణాశ్రమాల వారికి, గోవులకు బాధలు కలుగుతున్నందు వల్ల నేను దుఃఖిస్తున్నాను’ అన్నది. ఇలా వారిద్దరూ తూర్పు దిక్కుగా ప్రవహించే సరస్వతీ నదీతీరంలో వృషభ, గోవు రూపాలలో మాట్లాడుకుంటున్నప్పుడు అక్కడికి పరీక్షిత్తు వెళ్లాడు.

అప్పుడు ఆ వృషభాన్ని, రాజు వేషంలో ఉన్న ఒక క్రూరుడు, రాక్షసుడులాగా నేలమీద పడేట్లు తన్నాడు. అది అప్పుడు మూత్ర విసర్జన చేస్తూ నేలమీద పడిపోయింది. ఆ తరువాత పరమ పవిత్రమైన గోవును కూడా బలంగా తన్నాడు. ఇలా ఆ రెంటినీ దుర్మార్గంగా తన్నుతున్న రాజలక్షణాలతో ఉన్న పురుషుడిని చూశాడు. వెంటనే తన కోదండాన్ని ఎక్కు పెట్టాడు. వాడిని దండిస్తానన్నాడు. తన బాణంతో వాడిని చంపుతానని వృషభంతో, గోవుతో అన్నాడు. అలా భూదేవిని, ధర్మదేవతను బుజ్జగించి పరీక్షిత్తు తన ఖడ్గంతో ‘కలి’ ని రూపుమాపాలని ప్రయత్నించాడు. అప్పుడు వాడు తన రాజవేశాన్ని విడిచి వాడిపోయిన ముఖంతో భయపడి, పరీక్షిత్తు పాదాలమీద పడ్డాడు. శరణు వేడాడు. తనను చంపవద్దని ప్రాధేయపడ్డాడు.

పరీక్షిత్తు అప్పుడు వాడిని మందలించి, తన దుర్జన భావాన్ని విడిచిపెట్టి వెళ్లమని చెప్పాడు. పాపులకు బంధువైన వాడు తాను పాలిస్తున్న భూమ్మీద నిలవడానికి వీల్లేదన్నాడు. ఇక్కడ ఉండవద్దు అన్నాడు. తాను ఎక్కడికి పోవాలో చెప్పమని అడిగాడు కలి. జవాబుగా రాజు, ప్రాణివధ, స్త్రీ, జూదం, మద్యపానం అనే నాలుగు స్తానాలను ఇచ్చాడు కలికి. అవి తనకు సరిపోవని చెప్పేసరికి, సువర్ణం మూలంగా కలిగే అసత్యం, మదం, కామం, హింస, వైరం అనే అయిదు ప్రదేశాలను ఇచ్చాడు. మిగతా ప్రదేశాలను స్పృశించకూడదు అని గట్టిగా చెప్పాడు. ఇలా కలిని నిగ్రహించి, వృషభ మూర్తి అయిన ధర్మదేవుడికి ఆయన పోగొట్టుకున్న తపస్సు, శుచిత్వం, దయ అనే మూడు పాదాలను ఇచ్చాడు. అప్పుడు భూదేవి అపరిమితమైన ఆనందాన్ని పొందింది.

ఆ తరువాత పరీక్షిత్తు హస్తినాపురంలో కౌరవ సామ్రాజ్య లక్ష్మిని పాలించాడు. శ్రీహరి నిర్యాణం అనంతరం భూలోకం అంతా వ్యాపించిన కలి, పరీక్షిత్తు కాలంలో మాత్రం అణగి, మణగి ఉన్నాడు. అలా కలిప్రభావం తన రాజ్యంలో లేకుండా చేసినప్పటికీ, కలిని మాత్రం ప్రాణాలతో విడిచి పెట్టాడు.                                 (బమ్మెర పోతన శ్రీమహాభాగవతం, రామకృష్ణ మఠం ప్రచురణ ఆధారంగా)

A Red-Light District that thrived for Centuries : Vanam Jwala Narasimha Rao

 A Red-Light District that thrived for Centuries

‘De Wallen’ Area: Legalized and Regulated Sex Work

Vanam Jwala Narasimha Rao

The Hans India (29-09-2024)

{The origin of historic ‘Red-Light District’ can be traced back to the medieval period, by which time Amsterdam had grown into a significant port city, attracting male sailors, traders, and travelers from around the world. Their stay for long periods, necessitated sex work to cater to their needs that resulted in establishment of specific areas, which in the process also generated revenue through taxation. Thus, ‘De Wallen’ emerged as a hub for sex work, which was also driven by economic factors that provided a livelihood for women in a male-dominated society} – Editor Hans India

During my two-day visit to ‘Paris City’ from Amsterdam our team passed through the ‘Famous Prostitution Place’ known as ‘Pigalle Area’ around ‘Boulevard de Clichy’ which looked similar to any normal locality. The street ‘Boulevard de Clichy’ resulted from the fusion in 1864, of the roads that paralleled the Wall of the 'Farmers-General, both inside and out’ and the adjoining ‘Pigalle Area’ is reputed for its adult entertainment in association with sex work and nightlife. Pigalle still retains its historical character, while ensuring meticulous safety and welcoming for all residents and visitors.    

Similarly, in Amsterdam, the ‘Red-Light District’ known as ‘De Wallen’ is city's one of the most famous and historic areas. Known for its legalized and regulated sex work, the sex workers here display themselves behind ‘Red-Lit Windows’ offering their services. This oldest part of Amsterdam is a mix of narrow lanes, canals, bars, coffee shops, and adult entertainment venues. It is a complex history that reflects broader social, economic, and legal developments in the city. The strict policing rules to ensure the safety and rights of the sex workers, transformed ‘Red-Light District’ in to a tourist destination.

The Genesis of the ‘Red-Light District’ can be traced back to the medieval period, by which time Amsterdam had grown into a significant port city, attracting male sailors, traders, and travelers from around the world. Their stay for long periods, necessitated sex work to cater to their needs, that resulted in establishment of specific areas, which in the process also generated revenue through taxation. Thus, ‘De Wallen’ emerged as a hub for sex work, which was also driven by economic factors that provided a livelihood for women in a male-dominated society.  

It is said that, Amsterdam's relatively liberal attitude towards sex work was also rooted in the city’s broader culture of tolerance. The city was a melting pot of different cultures and ideas, and this tolerance extended to the regulation, rather than outright banning of sex work. Delving into the ‘Concept and Legalization,’ the interesting phase was that, by the 19^th and early 20^th centuries, when there were growing demands worldwide to criminalize sex work, in Amsterdam, the focus remained on ‘Regulation Rather Than Prohibition’ due to a pragmatic understanding that prohibition may lead to practicing it underground, making it harder to manage.

The concept of regulated sex work was formalized in the Netherlands in 2000 when the Dutch government legalized it, allowing for the official licensing of brothels. This move aimed to protect the rights of sex workers, ensured better health standards, and combat human trafficking. Consequently, ‘Amsterdam's Red-Light District’ became a model for sex work regulation in a ‘Modern European City.’ Gradually the ‘Red Light District’ has become crowded tourist attraction, resulting in significant impact on the area, and cultural degradation.

Evolution of the Red-Light District reflecting changing social attitudes, propelled to an ongoing debate in Amsterdam on the whole gamut of sex work in the city, aimed at balancing rights and safety of sex workers, and the historical significance with the realities of modern urban life. This led to considering various reforms to address the challenges by the Dutch Government and Amsterdam’s City Council. This included proposals to move parts of the ‘Red-Light District’ away from the city center, stricter regulations on tours, and efforts to combat human trafficking.

The phenomenon of ‘Red-Light Districts’ is also present in several European countries, though the approaches to deal with them vary significantly. There have been marked ‘Differences and Deviations’ in allowing sex-work. Germany’s approach is similar to the Netherlands, where prostitution has been legal and regulated since 2002. It is more decentralized, with brothels and sex work establishments spread across cities rather than concentrated in one area. Sex workers can work legally in brothels, and they have access to health care, social insurance, and legal protection.

Prostitution is legalized in Belgium though it is regulated only at the municipal level. It has generally stricter controls on the conditions of sex work and a strong focus on combating human trafficking. Switzerland legalizes and regulates prostitution. Cities like Zurich and Geneva have designated areas for sex work, including outdoor ‘Sex Boxes’ in Zurich where workers can meet clients in a controlled environment. The Swiss model emphasizes safety, health checks, and taxation.

Austria permits legalized prostitution with strict regulations. Registered Sex Workers must undergo regular health checks. Vienna has specific zones where sex work is allowed, but it lacks a large, internationally known red light district like in Amsterdam. Denmark legalized prostitution in 1999, but pimping and operating brothels remain illegal, which limits the formal organization of sex work. There are no prominent red-light districts like in Amsterdam, and the practice is more dispersed and less visible.

Countries like Sweden and Norway have adopted the ‘Nordic model’ where selling sex is legal but buying is criminal. This model is based on the idea of reducing demand and protecting sex workers from exploitation. Amsterdam's ‘Red-Light District’ is unique in its combination of sex work, tourism, and cultural heritage. Similarly, few other European Cities have such a prominent and well-known areas dedicated to sex work as well as a major tourist attraction. Several countries may have legalized and regulated sex work, but often they are with stricter controls, less visibility, or different legal frameworks, reflecting different social attitudes and priorities.

International Organizations like the UN, UN Women, UNAIDS, WHO, ILO, and Amnesty International etc. through their guidelines, generally emphasized a ‘Rights-Based, Health-Focused’ approach to sex work. Decriminalization, Human Rights, Combatting Trafficking, Health, and Safety etc. are the common themes. For instance, The UN has advocated for a ‘Human Rights-Based Approach’ to sex work, emphasizing the need to protect the rights, health, and safety of sex workers.

UN Women in 2016, held consultations to develop a position on sex work, focusing on the rights and safety of sex workers while also addressing issues like trafficking and exploitation. UNAIDS has been a strong advocate for the decriminalization of sex work, arguing that criminalization increases vulnerability to HIV and other health issues by pushing sex work underground.  World Health Organization advocates for the decriminalization of sex work as part of a public health strategy. The organization emphasizes that criminalization increases the risk of violence, sexually transmitted infections (STIs), and other health problems among sex workers.

International Labor Organization (ILO) has considered the issue of sex work within the broader context of labor rights. Amnesty International in 2016 adopted a policy calling for the full decriminalization of consensual adult sex work. Global Network of Sex Work Projects advocates for the rights and health of sex workers globally. It supports the decriminalization of all aspects of sex work, opposes punitive laws, and promotes the empowerment of sex workers.

During the day, the district is less lively and even less attractive as the messier aspects reveal themselves in natural daylight. Although there are women tapping on the windows even during the light hours, most of the action takes place around 11pm. The district is swarming with crowds and the red neon lights illuminate the canals. The atmosphere lives until around 2am or 3am when the streets get emptier and businesses shuts down.

The average income of a sex worker varies significantly depending on several factors, including the country or city they work in, the legal and regulatory environment, the type of services offered, their experience, the clientele they serve, and the working conditions. More importantly, sex workers often have significant expenses related to their work, including safety measures, health care, taxes, and, in some cases, payments to third parties.

(Writer’s Dispatch from Amsterdam).