పద్నాలుగవ రోజు భారత యుద్ధం, సైంధవుడిని చంపి ప్రతిజ్ఞ నెరవేర్చుకున్న అర్జునుడు .... ఆస్వాదన-77 : వనం జ్వాలా నరసింహారావు

పద్నాలుగవ రోజు భారత యుద్ధం, 

సైంధవుడిని చంపి ప్రతిజ్ఞ నెరవేర్చుకున్న అర్జునుడు

 ఆస్వాదన-77

వనం జ్వాలా నరసింహారావు

సూర్యదినపత్రిక (26-06-2022)

మహాభారత యుద్ధం పద్నాలుగవ రోజున, అంటే, ద్రోణుడి నాలగువ రోజు యుద్దాన, సూర్యాస్తమయం లోపున సైంధవుడిని సంహరిస్తానని ప్రతిజ్ఞ చేసిన అర్జునుడు యుద్ధసన్నద్దుడై పోయే ముందర సాత్యకితో, తాను తన శపథం నెరవేర్చుకోవడానికి పోతున్నానని, అతడు ధర్మరాజుకు రక్షణగా వుండాలని చెప్పాడు. పాండవులకు సైంధవుడిని చంపడం, ధర్మరాజును కాపాడడం రెండూ సమానమేనని, కాబట్టి ఒక పని తాను, ఇంకొక పని సాత్యకి పూనుకుని పనిచేయాలని అన్నాడు.

కౌరవ పక్షంలో, యుద్ధం ప్రారంభానికి ముందర ద్రోణాచార్యుడు శంఖాన్ని పూరించాడు. సైన్యంలో నలుమూలలా తిరిగాడు. భూరిశ్రవసుడు, కర్ణుడు, శల్యుడు, అశ్వత్థామ, వృషసేనుడు, కృపాచార్యుడు, సైంధవుడు కలిసి వుండాలని, వారంతా తాను రచించే యుద్ధ వ్యూహానికి మూడామడల దూరంలో వున్న ప్రదేశంలో వెనుకగా మూగి నిలబడాలని, అలా వుంటే వారిని దేవతలు కూడా సమీపించలేరని అన్నాడు ద్రోణుడు. ఆ మాటలకు సైంధవుడు ఊరడిల్లాడు. ఆ తరువాత ద్రోణాచార్యుడు 24 కోసుల పొడవు, 10 కోసుల విస్తారం వుండే శకట వ్యూహాన్ని తీర్చాడు. దానికి పడమటి భాగంలో గర్భవ్యూహంగా పద్మవ్యూహాన్ని రచించాడు. దాని మధ్యభాగం మొదలుకొని సేనా ముఖం దాకా వ్యాపించి వుండే సూచీ వ్యూహాన్ని అమర్చాడు. దాని ముఖంలో కృతవర్మను, అతడు వెనుక కాంభోజరాజును, మరికొంత వెనుక భాగంలో దుర్యోధనుడిని వుంచాడు. సూచీ వ్యూహంలోని కేంద్ర స్థానంలో మొదలే చెప్పినట్లు సైంధవుడిని నిలిపాడు. ఆ విధంగా ద్రోణాచార్యుడు సైంధవుడిని కాపాడడానికి అనేక విధాలైన వ్యూహాలను నిర్మించాడు.

ఇదిలా వుండగా దుర్మర్షణుడు అనే కౌరవ వీరుడు తానొక్కడే ఆర్జునుడిని ఆపుతానని అంటూ అతడి మీదికి యుద్ధానికి వెళ్లాడు. అదే సమయంలో చూపరులకు భయం కలిగిస్తూ కపిధ్వజంతో వున్న శ్రీకృష్ణ సారథ్యంలోని రథం మీద అర్జునుడు అక్కడికి వచ్చాడు. వస్తూనే సింహనాదాల మధ్య అర్జునుడు విజృంభించాడు. దుర్మర్షణుడు ఆర్జునుడిని ఎదుర్కొన్నాడు. కౌరవ సైన్యాన్ని అర్జునుడు చీల్చి చెండాడాడు. తీవ్రమైన యుద్ధం జరగగా వీరులు, సారథులు పడిపోగా, దుర్మర్షణుడు వెన్నిచ్చి తొలగిపోయాడు. అప్పుడు దుశ్శాసనుడు ఆర్జునుడిని మహాద్భుతంగా ఎదుర్కొన్నాడు. అయితే విజృంభించిన అర్జునుడి ధాటికి తట్టుకోలేక దుశ్శాసనుడు తన సైన్యంతో సహా పరుగెత్తుతుంటే అర్జునుడు వెంటబడి తరిమి కొట్టాడు. దుశ్శాసనుడు అర్జునుడి హేళన మాటలను లెక్కచేయకుండా ద్రోణాచార్యుడి చాటున దాక్కున్నాడు.

అర్జునుడు ఆ తరువాత సైంధవుడు వున్న దిక్కుగా పోతూ, ద్రోణాచార్యుడికి చేతులు జోడించి నమస్కారం చేస్తూ, ఆయనకు కౌరవపాండవులు ఇద్దరూ సమానమేనని, తననూ, అశ్వత్థామను సమానమైన ప్రేమతో పెంచాడని, ద్రోహి అయిన సైంధవుడిని చంపడానికి తాను చేసిన ప్రతిజ్ఞ నేరవేరేట్లు చేయమని ప్రార్థించాడు. ఆ విధంగా అర్జునుడు సైంధవుడిని చంపడానికి ఆచార్యుడి అనుమతి కోరాడు. దానికాయన చిరునవ్వుతో, తనను గెలవకుండా సైంధవుడిని ఎలా సమీపిస్తావని ప్రశ్నిస్తూ, అర్జునుడిమీద బాణాలు వేశాడు. అర్జునుడు కూడా ద్రోణాచార్యుడి మీద బాణాలు వేశాడు. ఇరువురి మధ్యా యుద్ధం సాగింది. అప్పుడు శ్రీకృష్ణార్జునులు కలిసి ఆలోచించి, వెంటనే, శ్రీకృష్ణుడు రథాన్ని ద్రోణుడికి ప్రదక్షిణంగా శకట వ్యూహంలోకి ప్రవేశించడానికి పోనిచ్చాడు. తనను ఎదుర్కోకుండా వెళ్లవద్దని అంటున్న ద్రోణుడి మాటలను అర్జునుడు లెక్కచేయలేదు. శకట వ్యూహం ప్రవేశించిన అర్జునుడు సైన్యంలోకి చొచ్చుకుపోయాడు. అర్జునుడి వెంటే వెళ్లిన ద్రోణుడు అతడిమీద యుద్ధం కొనసాగిస్తూనే వున్నాడు.

ద్రోణుడిని మోసగించి అర్జునుడు కృతవర్మ సైన్యంలోకి చొరబడగానే ఇక తాను చేసేదేమీ లేదని నిర్ణయించుకున్న ద్రోణుడు మొగ్గరం మొనకు వెళ్లాడు. కృతవర్మ బాణాలను లెక్కచేయని అర్జునుడు అతడిని నేలమీద పడేట్లు చేశాడు. కృతవర్మ మూర్ఛపోయాడు. ముందుకు సాగుతున్న ఆర్జునుడిని మూర్ఛనుండి తేరుకున్న కృతవర్మ అడ్డుకున్నాడు. అయినా అర్జునుడి రథాన్ని ఆపలేకపోయాడు. ఆ సమయంలో ఆర్జునుడిని శ్రుతాయుధుడు ఎదుర్కొన్నాడు కాని అర్జునుడి చేతిలో చచ్చాడు. అప్పుడు ఆర్జునుడిని కాంభోజరాజు ఎదుర్కొన్నాడు. కాసేపు యుద్ధం చేసి కాంభోజరాజు సుదక్షిణుడు దొర్లుతూ కిందపడ్డాడు. ఆ వెంటనే శూరసేన, శిబి, వసాతి మొదలైనవారు ఆర్జునుడిని చుట్టుముట్టారు. శ్రుతాయువు, అయుతాయువు అర్జునుడికి రెండుపక్కలా చేరి అతడిని నొప్పించారు. అర్జునుడు ఐంద్రాస్త్రాన్ని ప్రయోగించగా దానికి వారిద్దరూ, ఆ తరువాత పోరాడడానికి వచ్చిన వారి సుతులు సహితం చనిపోయారు.        

అర్జునుడు అలా విజృంభించి యుద్ధం చేస్తున్న సమయంలో దుర్యోధనుడు పురికొల్పగా కాళింగులు, అంగబలాలు, ఆటవికుల గుంపులు అర్జునుడిని కమ్ముకున్నారు. అర్జునుడు ఆ సైన్యాలను భంగపరచాడు. ముందుకు పోతున్న అర్జునుడిని అంబష్టదేశరాజు శ్రుతాయువు ఎదుర్కొన్నాడు కాని అర్జునుడి చేతిలో చచ్చాడు. అలా, అలా, అర్జునుడు ద్రోణుడిని దాటుకొని కృతవర్మను తీవ్రంగా బాధించాడు. శ్రుతాయువును చంపాడు. కాంభోజరాజును పడగొట్టాడు. కౌరవసేనలోకి దూరి విజృంభించి పోరాడుతుంటే అతడి పరాక్రమాన్ని చూసిన దుర్యోధనుడు ద్రోణుడి దగ్గరకు పోయాడు. ద్రోణుడు పాండవ పక్షపాతని దూషించాడు. సైంధవుడు ద్రోణాచార్యుడిని నమ్మాడని, అతడు చావకుండా రక్షించమని, కాపాడమని అన్నాడు. అర్జునుడిని ఇంద్రుడు కూడా ఎదుర్కోలేడని, తగినవారి సహాయంతో అర్జునుడి దారికి దుర్యోధనుడిని అడ్డుపడమని అంటూ, అతడికి రక్షగా ఒక బంగారు కవచాన్ని మంత్రించి ఇచ్చాడు.

పాండవ సైన్యాలు ఒక్కుమ్మడిగా విజృంభించాయి. ఒకపక్క ధృష్టద్యుమ్నుడు, ద్రోణాచార్యుడు భీకరమైన యుద్ధం చేయసాగారు. ఒక సందర్భంలో ద్రోణుడు ధృష్టద్యుమ్నుడిని హతమార్చడానికి సిద్ధంకాగా సాత్యకి తప్పించాడు. అప్పుడు ద్రోణుడు సాత్యకి మీద దూకాడు. ద్రోణ సాత్యకులు ఎదుర్కొన్నారు. సాత్యకి ఎప్పుడైతే ద్రోణుడి విల్లును రెండు సార్లు విరిచాడో అప్పుడు మనసులోనే సాత్యకిని అభినందించాదు ద్రోణుడు. ద్రోణుడు వేసిన ఆగ్నేయాస్త్రానికి విరుగుడుగా సాత్యకి వారుణాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు.

ఇదిలా వుండగా విందానువిందులు అర్జునుడి మీదికి సాహసంతో దూకారు. కాసేపు యుద్ధం చేసిన తరువాత వారిద్దరినీ సంహరించాడు అర్జునుడు. ఆ తరువాత ఒకవైపు యుద్ధం చేస్తూనే, అలసిపోయిన గుర్రాలను తోలి, వాటి మెడలమీద పట్టీలను తీసి, వాటిని తడిపి, దివ్యాస్త్రాలతో భూమిని చీల్చి, కోనేటిని ఏర్పాటు చేసి, దానికి ఇల్లు కూడా కట్టి, వాటికి తాగడానికి నీరు పెట్టాడు అర్జునుడు. వాటికి సరైన దాణా కూడా పెట్టాడు. గుర్రాల అలసటను పోగొట్టాడు. అప్పుడు కౌరవ సైన్యానికి జంకకుండా అర్జునుడు మళ్లీ విజృంభించాడు. కౌరవ సైన్యాన్ని ముక్కలు ముక్కలుగా చేశాడు. ఇదంతా గమనిస్తున్న కౌరవ సేనలు, సైంధవుడు అర్జునుడు చేతిలో చావకుండా తప్పించుకోలేడని అనుకున్నారు. ఆ విధంగా అర్జునుడిని ప్రశంసిస్తూ సైంధవుడి మీద కౌరవ సైనికులు ఆశలు వదులుకున్నారు.

ఇంతలో ద్రోణుడిచ్చిన కవచాన్ని ధరించిన దుర్యోధనుడు ధైర్యంగా సైంధవుడు వున్న దిక్కుగా తన రథాన్ని అడ్డంగా పోనిచ్చి, అర్జునుడి మీదికి యుద్ధానికి దిగాడు. దుర్యోధనుడు యుద్ధానికి రావడం అదృష్టం అని అంటూ శ్రీకృష్ణుడు తన బలాన్ని ప్రదర్శించమని అర్జునుడిని ప్రోత్సహించాడు. ఇరువురి మధ్యా యుద్ధం మొదలైంది. కవచం వుందన్న ధీమాతో యుద్ధం చేస్తున్న దుర్యోధనుడు బాణ వర్షం కురిపించాడు కృష్ణార్జునుల మీద. అర్జునుడి బాణాలన్నీ దుర్యోధనుడి కవచాన్ని తగిలి ఎగిరి పడుతున్నాయి. అర్జునుడి బాణాలు విచ్చిన్నం అవుతుంటే శ్రీకృష్ణుడు ఆశ్చర్యపోయాడు. దుర్యోధనుడి కవచ ధారణ వల్ల అలా జరుగుతున్నదని, ఆ కవచం ముల్లోకాలకూ అభేద్యమని, అయితే ఆ కవచం రహస్యాలు అతడికి తెలియవని, కవచం వున్నా అతడు తనను కాపాడుకోలేకుండా చేస్తానని అన్నాడు అర్జునుడు. అంగిరసుడు ఇంద్రుడికి, ఇంద్రుడు తనకు ఇచ్చిన మహాస్త్రంతో దుర్యోధనుడి కవచాన్ని చీలుస్తానని అన్నాడు. అయితే అర్జునుడు ప్రయోగించిన ఆ అస్త్రాన్ని అశ్వత్థామ వేసిన మరో మహాస్త్రం తుంచివేసింది. కోపంతో అర్జునుడు బాణాలు వేసి దుర్యోధనుడి గుర్రాలను, సారథిని చంపి రథాన్ని ముక్కలు చేసి అతడి అరచేతిలో బాణాలు నాటాడు.

అప్పుడు దుర్యోధనుడు వివేకం కోల్పోయి తాను ధరించిన (ద్రోణుడు మంత్రించి ఇచ్చిన) కవచం పనికిరాదనే బుద్ధితో తీసేశాడు, ఇంకో కవచాన్ని తొడుక్కున్నాడు. అర్జునుడు విజృంభించాడు మళ్లీ. శంఖారావం చేసి సైంధవుడి వైపు వెళ్తున్న అర్జునుడి మీద దుర్యోధనాదులు, కర్ణుడు మొదలైన వీరులు బాణవర్షం కురిపించారు. తనను ఎదుర్కొన్న కర్ణుడిని, శల్యుడిని, కృపాచార్యుడిని, అశ్వత్థామను, భూరిశ్రవుడిని, ఇతర కౌరవ వీరులను తీవ్రమైన బాణాలతో నొప్పించాడు అర్జునుడు. అప్పుడప్పుడు సైంధవుడి మీద బాణాలు వేశాడు.

అదే సమయంలో ద్రోణుడి సైన్యాలకు, ధర్మరాజు సైన్యాలకు జరిగిన యుద్ధంలో ధర్మరాజు ఓడిపోయాడు. మరోపక్క అలంబసుడు ఘతోత్కచుడితో యుద్ధం చేసి చనిపోయాడు. ద్రోణాచార్యుడితో యుద్ధం చేస్తున్న సాత్యకిని అర్జునుడి సాయంగా పొమ్మని ధర్మరాజు సలాహ ఇచ్చాడు. ధర్మరాజుకు రక్షణగా తనను వుండమని అర్జునుడు చెప్పిన విషయం గుర్తు చేసినప్పటికీ ధర్మరాజు తనను పొమ్మని అనడంతో ఆయన మాట ప్రకారం సాత్యకి అర్జునుడి దగ్గరికి పోవడానికి, అతడికి సహాయం చేయడానికి సమ్మతించాడు.

ధర్మరాజు ఆజ్ఞానుసారం సాత్యకి ద్రోణుడున్న దిక్కుగా యుద్ధానికి వెళ్లాడు. ఇద్దరిమధ్యా యుద్ధం జరిగింది. అలా అడ్డుతగుల్తున్న ద్రోణుడిని తప్పించుకొని సాత్యకి రథం ముందుకు సాగింది. తనను ఎదుర్కొన్న కృతవర్మను కూడా దాటుకుని అర్జునుడున్న దిక్కుగా వెళ్లాడు సాత్యకి. మధ్యలో జలసంధుడు అనే రాజు సాత్యకిని తన బాణాల వరదతో ఆపాడు. కాని చివరకి సాత్యకి చేతుల్లో మరణించాడు. ఇంతలో ద్రోణుడు, దుర్యోధనుడు సాత్యకిని ఎదుర్కొన్నారు. సాత్యకి, ద్రోణ, కృతవర్మ, దుర్యోధనాదులైన వీరులను తరిమికొట్టి అర్జునుడి వైపుకు తన రథాన్ని తోలాడు. దారిలో ఎదుర్కున్న సుదర్శనుడు అనే రాజును సంహరించాడు. ఆ తరువాత దుశ్శాసనుడు సాత్యకితో యుద్ధం చేసి పారిపోయాడు.

ధర్మజ, భీమ, నకుల, సహదేవులు సాత్యకి సేనను సమీపించడానికి ప్రయత్నం చేస్తుంటే తీవ్రమైన యుద్ధం జరిగింది. సాత్యకి సైన్యంలోకి దూరిపోతూ వున్నాడు. పాండవుల మీదికి యుద్ధానికి వచ్చిన దుర్యోధనుడి విల్లును ధర్మరాజు నరికాడు. ద్రోణుడు వేసిన బాణాలను కేకయరాజు తిప్పికొట్టాడు. ద్రోణుడి బాణానికి ధృష్టకేతుడు చనిపోయాడు. ద్రోణుడు విజృంభించాడు. ఇంతలో ధర్మరాజు భీముడిని అర్జునుడికి సాయంగా పొమ్మన్నాడు. ధృష్టద్యుమ్నుడిని అన్నగారికి రక్షణగా వుండమని భీముడు ద్రోణాదిరథికులను అతిక్రమించి అర్జునుడి దగ్గరికి వెళ్లాడు. మధ్యలో కర్ణుడితో యుద్ధం చేసి అతడిని మొదలు ఓడించాడు. కురుకుమారులైన  దుర్జయుడిని, దుర్ముఖుడిని, దుర్మర్షణ, దుర్మద, దుస్సహ, విజయ, విచిత్రుడిని, శత్రుంజయుడు మొదలైన ఏడుగురు దుర్యోధనుడి సోదరులను హతమార్చాడు. భీముడు అ ఆతరువాత కర్ణుడి చేతిలో ఓడిపోయి అతడి హేళన మాటలు వినాల్సి వచ్చింది.  

అర్జునుడు, సాత్యకి, భీముడు కౌరవ సేనలను చీకాకు పెట్టి సైంధవుడి దగ్గరికి చేరారు. భూరిశ్రవుడు సాత్యకితో యుద్ధం చేసి పైచేయి అవుతున్నప్పుడు అర్జునుడు వేసిన బాణం అతడి చేయిని నరికింది. అప్పుడు ఆర్జునుడిని నిందించి భూరిశ్రవుడు తన ఎడమ చేతితో బాణాలను కిందపరుచుకొని సమాధిలోకి వెళ్లాడు. సాత్యకి ఉత్సాహంతో శ్రీకృష్ణార్జునులు, భీమ, కర్ణ, అశ్వత్థామలు వద్దని వారిస్తున్నా వినకుండా కత్తితో భూరిశ్రవుడి తలను నరికేశాడు.

అర్జునుడు రథాన్ని శ్రీకృష్ణుడు సైంధవుడున్న దిక్కుకు తోలాడు. సరిగ్గా అదే సమయంలో క్రితం రోజు చెప్పినట్లే, శ్రీకృష్ణుడి సారథి దారుకుడు (భూరిశ్రవుడి వల్ల కలిగే ఆపదను ముందే ఊహించి చెప్పిన) తెచ్చిన రథం మీద సాత్యకి ఎక్కాడు. అలా సాత్యకి యుద్ధానికి సిద్ధమయ్యాడు. అప్పుడు కర్ణుడు సాత్యకితో యుద్ధం చేసి ఓడిపోయాడు. తన అన్న భీముడిని తిట్టినందుకు కోపగించుకున్న అర్జునుడు కర్ణుడిని దూషించాడు. ఆయన చూస్తుండగానే ధర్మపద్ధతిలో వృషసేనుడిని చంపుతానన్నాడు. ఇంతలో దుర్యోధన, కర్ణ, వృషసేన, శల్య, కృప, అశ్వత్థామలు సైంధవుడిని వెనక్కు నెట్టి అర్జునుడిని ఎదుర్కొని బాణాలు వేశారు. కర్ణార్జునుల ద్వంద్వ యుద్ధం జరిగింది. కర్ణుడి సారథిని చంపి, శరీరాన్ని భాధపెట్టగా, అశ్వత్థామ ఆదుకున్నాడు. శల్యుడు సహాయపడ్డాడు. కృపాచార్యుడు, వృషసేనుడు శల్యాశ్వత్థామల పక్కకు చేరి అర్జునుడి మీద బాణాలు వేశారు. వారి నలుగురి వెనుక దాగి వున్న సైంధవుడు కూడా అర్జునుడి మీద బాణాలు వేశాడు.

వీరందరినీ ఎదుర్కొంటూ అర్జునుడు సైంధవుడి మీద బాణాలు వేశాడు. అర్జునుడి విజృంభణకు కౌరవ సేనలు పారిపోయాయి. మండే బాణాలతో అర్జునుడు సైంధవుడి మీదికి దూకాడు. సైంధవుడి వరాహ కేతనాన్ని, సారథి తలను ఒకేసారి ఆశ్చర్యంగా పడగొట్టాడు. కౌరవ యోధులు సైంధవుడిని కాపాడడానికి అడ్డంగా నిలబడగా, అర్జునుడు అతడిని చంపేదారి తోచక ఆలోచనలో పడిపోయాడు. అప్పుడు శ్రీకృష్ణుడు మాయా చీకటిని కలిగించి సూర్యుడిని కప్పివేశాడు. అది సూర్యాస్తమయంగా భావించి కౌరవ సేనలు సింహనాదాలు చేశాయి. సైంధవుడు తల ఎత్తి పడమటి దిక్కుకు చూశాడు. అలా చూస్తున్న సైంధవుడి తల తుంచి వేయమని శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి చెప్పాడు. వెంటనే అర్జునుడు ప్రయోగించిన బాణం సైంధవుడి తలను హరించింది. సైంధవుడి తల నేలమీద పడకూడదని, దాన్ని ఆకాశంలో నిలిచేట్లు చేయమని అర్జునుడికి చెప్పాడు శ్రీకృష్ణుడు. అర్జునుడు ఆ తలను ఆకాశంలో బంతిలాగా నిలిపాడు. ఇంతలో సూర్యుడు మళ్లీ కానవచ్చాడు. కౌరవ యోధులు అర్జునుడి చుట్టుముట్టారు.

సైంధవుడి తల భూమ్మీద పడకుండా అతడి తండ్రి వృద్ధక్షత్రుడి తొడమీద పడేట్లు చేయమని కృష్ణుడు అర్జునుడికి చెప్పాడు. అర్జునుడు పాశుపతాస్త్రం సహాయంతో శమంతక పంచకంలో వున్న అతడి తొడమీద సైంధవుడి తల వేయడం, అతడు దాని కింద పడేయడం, అతడి తల నూరు ముక్కలు కావడం జరిగింది. ఆ విధంగా అర్జునుడు తన ప్రతిజ్ఞను నెరవేర్చుకున్నాడు. కృష్ణార్జునులు సంతోషించారు. భీమసేనుడు సింహనాదం చేశాడు. దానిని విన్న ధర్మరాజు అర్జునుడి ప్రతిజ్ఞ నెరవేరిందని సంతోషించాడు.

కవిత్రయ విరచిత

శ్రీమదాంధ్ర మహాభారతం, ద్రోణపర్వం, తృతీయ-చతుర్థ ఆశ్వాసాలు

(తిరుమల, తిరుపతి దేవస్థానాల ప్రచురణ)