Beneficial Agriculture through Regulatory Farming : Vanam Jwala Narasimha Rao

Beneficial Agriculture through Regulatory Farming

Vanam Jwala Narasimha Rao

The Pioneer (01-06-2020)

A survey conducted by the government seems to have arrived at a decision that a majority of farmers are in favour of regulatory farming in Telangana. This is a good augury. The government which has already announced its policy in favour of this, will obviously stand in support of farmers. Agriculture will be abundantly benefited through regulatory farming leading to creation of over a lakh crore rupee of wealth and also a wealthy farmer.

The life and existence of Telangana and its sixty-five lakhs of farmers is mingled with agriculture besides many others depending on it. This unorganised sector was totally neglected in the united AP government as a result of which farmers suffered enormously in the past. Agriculture went into a crisis. After the Telangana state was formed thanks to umpteen welfare measures taken by the government, the situation bettered and improved marvelously.

The farmer is always at crossroads with regards to his product. If the farmer wants to sell there are no buyers, but, if he or anybody in need wants to buy the agriculture produce, the prices are sky high. The state government has made several attempts to bring in a much desirable change in the farm sector, and it is still doing work in this direction. The government is solving each and every problem of agriculture sector in the state one by one. Major irrigation projects are getting completed. By next year Monsoon season, water will be visible everywhere. There is round the clock quality power supply.

CM KCR reinforces in various platforms that much more needs to be done to improve their lot and make agriculture not only mere remunerative but highly profitable. This would ensure the state of Telangana shaping into the Rice Bowl of India. Towards this direction CM envisaged a new Agriculture policy.

            This presupposes, in the words of CM KCR, that the practice of every farmer preferring the same crop should be done away with. The main reason why farmers are not getting competitive price for their produce is cultivating the same crops. Henceforth department of agriculture will suggest the kind of crop to be grown in a particular field in a regulatory manner. They will also identify the suitability of soil for a particular crop for a better yield in a given season. The food needs and habits of the population, market demand, export opportunities etc. will be taken into consideration. The future of agriculture should be promising. The Telangana farmers should earn profits by selling quality produce in the world market says CM KCR always.

The then governments did not bother about the agriculture sector. Farmers used to cultivate crops according to their whims and fancies. Since everyone cultivated the same crop, there was every likelihood of fall in the price. Now the situation has drastically changed in the State. Water for irrigation is reaching every nook and corner of the State. Due to 24-hour power supply, cultivation is taking place under the borewells too. If farmers are provided with right guidance, they can have profitable agriculture. Changes will come in the cultivation methods, selection of the crops, use of fertilisers, marketing of the produce. The New Agriculture Policy is towards this direction.

            Even those who prefer always Paddy, the scenario is that the farmers are going in for the coarse variety, as the cultivation period is less whereas majority of people eat only fine variety rice. This variety has in great demand in other States and countries too. Now that we have water facility for irrigation, famers should cultivate more fine rice variety.

Telangana Sona rice brand is developed by the Telangana Agriculture scientists. This variety of rice is good for the diabetes patients.  The agriculture experts have identified this as sugar-free rice. The Glycaemic Index percentage is low on Telangana Sona variety. The American Journals stated that this rice is healthy. Telangana Sona variety has a brand image. Hence it is desirable to go for it.

            Ground Nut, Red Gram, Oil Palm have demand in the market. In addition, we should identify other such crops. Then it has to be decided to what extent of land can be used to grow these crops. There is a scarcity of fruits and vegetables in the State. It requires a deep study on what percentage these can be cultivated. However, there should be an attitudinal change among the farmers to cultivate the crops which are in demand in the market and which are in tune with eating habits of the people.

The Government has now firmly decided that paddy should be cultivated in a regulatory manner beginning with this Monsoon season. CM KCR reiterated that the endeavour was to get the farmers Rythu Bandhu support cent per cent and to make them get a competitive price for their crops through regulatory farming methods and cultivation. He declared that only by cultivating the crops that have demand in the market, the farmers would get a good price. He said that Agriculture department, Agriculture University will guide farmers which crop to cultivate and if farmers follow the suggestions, they will not face any problem.

            Last year in the State during Monsoon paddy was cultivated in about 40 lakh acres. This time also it is proposed that paddy should be cultivated in the same extent of land. Last year, Cotton was cultivated in 53 Lakh acres. This year it would be increased to 70 Lakh acres. Red gram was cultivated in 7 lakh acres last year. This year it would be in 15 Lakh acres. Soya bean, Turmeric, Chilli, vegetables and other such crops like in the last year, would be cultivated in the same extent of land. Farmers producing variety of seeds should continue their efforts.

It is felt that maize cultivation is not beneficial during the monsoon and hence should not cultivate during the season.  Maize can be cultivated during Rabi. Those cultivating maize during the monsoon will be switching over to Cotton and Grams. It is desirable if the farmer is cautious about the Paddy varieties. It is advisable to cultivate those varieties, which have demand in the market like the Telangana Sona variety. Cluster wise farmers’ conferences to create awareness among farmer about the regulatory farming methods are being organised to explain the vision of government.

The government has further decided to set up Seed Regulatory Authority in the State. Since it was decided that crops as identified by the government would be cultivated, seeds of the crops identified by the government henceforth would be sold.  The Seed regulatory Authority will ensure that only seeds of the crops identified by the government are sold.

Against this backdrop, there should be a change in the use of fertilisers and pesticides. Since farmers have no proper knowledge on the matter, they are trusting the traders and using fertilisers and pesticides. Farmers are to be educated and informed about the correct usage of fertilisers and pesticides in moderate quantities and their benefits. They should also be informed that crops which used more fertilisers will not have any demand in the international market.

Restoring Past glory : Vanam Jwala Narasimha Rao

Restoring Past glory 

Vanam Jwala Narasimha Rao  

Millennium Post, New Delhi (07-06-2020)

When Chief Minister K Chandrasekhar Rao reinforces time and again the essentiality of Regulatory Farming in the state, it connects people like me, who lived with the agriculture decades ago. In whichever position such people may be living now, the olden days, the past memories will inflate afresh.

The wonderful village atmosphere pervading and prevailing then, with agriculture playing a pivotal and predominant role was simply great. The implements associated with farming, skilled people with expertise to take up works related to agriculture in time and those villagers despite being illiterate but having knowledge and wisdom to predict the suitability of crop for a particular soil and season for more profitability were all god sent gifts then.

In India and more so in the Telangana State, agriculture dates back to thousands of years. The agriculture sector had undergone sea change in the last century responding to everchanging technological advancements as well as the expansion of the global market. In the place of human and natural resources and organic manures, there came machines, chemical fertilisers and pesticides.  Notwithstanding the fact that yield of the crops increased multi-fold due to technology, the climatic equilibrium took a beating and health hazards became order of the day. The returns on the increased yield became a necessity to invest on fertilizers in the subsequent years.

Recalling and recollecting the village rural atmosphere of half-a-century ago, several sweet memories will haunt the yester year farmer. The rich and green paddy fields, flower gardens decked up with jasmine, mango groves, maize orchards, red chilli fields, the spacious open well, jowar fields, the cucumber creepers, the plough, the temporary uppish platform (Manche), oxen, cows, goats, heaps of dry grass, well at the house, Lemon and Banana trees adjoining the well, the churning of butter and butter milk at the backyard of the house, eating the fresh butter, eating overnight cooked rice with yoghurt mixed mango pickle in the morning, placing the cots outside the house in the evening after cleaning the ground with water, sleeping on the cot and looking at the vast sky up, and a host of these pictures emerge and give an enjoyable feelings to one.

The agriculture operations normally take off in the beginning of summer season. They start with transporting cattle manure to the farmlands. Initially the farm owner will transport manure of the family cattle to the farm. A separate place used to be earmarked to stock the manure. In addition to this, manure used to be bought from those who had no land of their own. All the payments were used to be in the form of grain, some sort of barter system with no cash transactions. A lot of cattle particularly the sheep were also kept on the fields day and night for the manure collection. Even this is at a price. The manure thus collected used to be the organic fertiliser for the farm. Added to this, the silt taken out from the tanks was also transported to the farmlands.

The transportation of manure used to start early in the morning by getting the cart loads ready. After transporting the manure to the farmlands till midday, people used to come back to homes and continue in the evenings till late in the nights. During the full moon days, the activity used to take place in the nights also. This would continue till the first rain of the monsoon. Even after the onset of monsoon whenever there was discontinuation of rains this activity goes on.

After the onset of monsoon, there will be some change in the agriculture activity. Seedling to raise paddy nurseries, tilling of the soil with ploughs and the works on the field used to be in tune with the nature of rains. Groundnut and Red gram used to be the intercrops. Paddy used to be cultivated when there is adequate water in the tanks. Later they used to go for Jowar.

Before transplanting the paddy saplings, the entire land used to be tiled with ploughs. In general women used to transplant the Paddy saplings. They used to do the work with tremendous enthusiasm by singing songs and cracking jokes among them. After the transplantation, water used to be supplied in phases. Sometimes farmers used to go in the nights to water their fields by turns. After paddy plants reached a specific height, weed was removed. After three or four months, when the crop was ripe, harvesting used to be done. At a convenient time, crops used to be harvested, collected and brought home. People used to sleep overnight in the field for the entire process of work. Labour wages were paid in the form of paddy.

The groundnut farming was a little bit different. It used to start with preparing the seed. Farmers used to call labour home and ask them to take out the seeds from the groundnut harvested last year. Some of these works used to be outsourced to the labour who used to work from home. Every day by evening the labour based on their expertise would take out a pot or two filled with the seeds. Paddy used to be given as their wage. While picking up the seeds some of the groundnuts used to break into pieces, which were used to make edible oil. Groundnut used to be the major crop.

The harvesting is done by pulling out the plants and separating the groundnut from the roots. Seedling groundnut seeds in combination with Red Gram, through the plough in to the land was a high skilled job and few people were able to do it.  Groundnut crop would come for harvesting first and the red gram would come two months later. Once the ground plants reached a height, they were skilfully tamed by the plough, which is also an art by itself.

Only few farmers had the required measurements to measure the crop. The entire produce used to be measured with great precision. The produce used to be stored in special enclosures in the house. Paddy used to be sold at a proper time in the markets. Separate sacks of paddy used to be kept aside to use as seeds the next year. Very fascinating fact is that paddy heaps which were of lakhs of rupees of value used to be kept open in the fields by farmers without worrying about any theft.

Some farmers used to go for red chilli and some for the Tobacco cultivation. Some for Maize, some for edible roots. Some even used to grow cauliflower, cabbage etc. Mangoes groves were also part of the farm sector. In the fields cucumber creepers used to be present. People used to eat the raw cucumbers. Green gram used to be eaten after roasting them on fire. Estates used to have an open well. Drawing water from these open wells using oxen was also a skilled one. It was also a fun.

A portion of the yield used to be kept aside to use them as seeds. There was no habit of buying the seeds then. There was very less use of Chemical fertilisers or pesticides. When the use of chemical fertilizers and pesticides started, keeping aside a portion of the yield for seeds was also given a go bye. Desirous of high yielding varieties, buying of seeds in the open market had begun. Now there is no option.

As CM KCR had been saying, the good olden days for farming should come back. The over use of fertilisers and pesticides should be stopped. The seeds required for each village should be produced in the village itself. As desired by the CM based on the advice given by the Agriculture Extension Officers, farmers should cultivate the crops. If agriculture to become profitable, there is no other choice but to go in for Regulatory Farming.

వాల్మీకిదొక విలక్షణమైన శైలి .... శ్రీ మదాంధ్ర వాల్మీకి రామాయణం బాలకాండ మందర మకరందం-10 : వనం జ్వాలా నరసింహారావు

వాల్మీకిదొక విలక్షణమైన శైలి

శ్రీ మదాంధ్ర వాల్మీకి రామాయణం బాలకాండ మందర మకరందం-10

వనం జ్వాలా నరసింహారావు

సూర్య దినపత్రిక (01-06-2020)

వాల్మీకిదొక విలక్షణమైన శైలి. ఏ విషయాన్నీ ఒకేచోట సంపూర్ణంగా చెప్పడు. ఒక విషయాన్నే రెండు-మూడు సందర్భాల్లో చెప్పాల్సి వస్తే, అక్కడ కొంచెం-అక్కడ కొంచెం చెప్తాడేకాని, మొదట్లోనే అంతా చెప్పడు. మోసగాడని తలంపక, తనను ఎత్తుకుపోవడానికి వచ్చిన రావణుడిని నిజమైన బ్రాహ్మణుడిగానే భావించిన సీతాదేవి, సత్యం చెప్పకపోతే శపిస్తాడేమోనని భయపడింది. వనవాసానికి వచ్చేటప్పటికి శ్రీరాముడికి 25 సంవత్సరాలని చెప్పింది. అంటే: వనవాసం వెళ్ళేటప్పుడు 25 సంవత్సరాలనీ, విశ్వామిత్రుడి వెంట పోయేటప్పుడు 12 సంవత్సరాలనీ అనుకోవాలి. పన్నెండో నెలలో శ్రీరాముడి జననం - పన్నెండో ఏట విశ్వామిత్రుడితో వెళ్ళడం - పన్నెండేళ్లు అయోధ్యా వాసం - పన్నెండేళ్లు అరణ్యవాసం - పన్నెండేళ్లు సీతాదేవి వాల్మీకి ఆశ్రమంలో నివాసం. ఈ విచిత్రం తత్త్వ వేత్తలకే తెలవాలి - పామరుల ప్రశ్నోత్తరాలు కేవలం యాధృచ్ఛికాలే. పదహారవ సంఖ్య గురించి వాల్మీకి వేసిన ప్రశ్నలోనే వుంది కూడా.

తన వెంట తనయాగాన్ని రక్షించడానికి వస్తున్న రాముడిని ఉద్దేశించి, ఒక పర్యాయం, " కౌసల్యా సుప్రజ! రా, మా! సరసిజనయన లెమ్ము- కౌసల్యా నందనా, రామా, కమలలోచనా, తొలి సంధ్య వస్తోంది. దేవత కార్యం, సంధ్యావందనం చేయాలి లెమ్ము" అంటాడు విశ్వామిత్రుడు. కౌసల్యా సుప్రజ అంటే: ఎటువంటి మంచి బిడ్డను కనడం వల్ల కౌసల్య గొప్పదయిందోనని అర్థం. ఇలానేచెప్పుకోవాలికాని, కౌసల్యయొక్క మంచి కుమారుడు శ్రీరాముడు అని అర్థమొచ్చేటట్లు చెప్పుకోకూడదు. రామచంద్రమూర్తిని కనినందువల్ల కౌసల్య ప్రసిద్ధికెక్కి ధన్యురాలైందికాని, కౌసల్యకు పుట్టినందువల్ల రాముడు ధన్యుడుకాలేదు. వాల్మీకి ఈ అర్థం వచ్చేటట్లే రెండుమూడు సందర్భాల్లో చెప్తాడీవిషయాన్ని. తండ్రి పేరు చెప్పకుండా తల్లిపేరెందుకు చెప్పాడంటే: శ్రీరామచంద్రమూర్తి నిద్రిస్తున్నప్పుడు భక్తులకు శ్రీమంతుడు గానూ-శత్రువులకు సంహరించేవాడు గానూ కనిపిస్తాడు. కాబట్టి సుఖంగా నిద్రిస్తున్న శ్రీరాముడిని లేపబోయిన విశ్వామిత్రుడు ఆయన నిద్రాకాలికసౌభాగ్యసంపత్తి ని చూసి, తానొచ్చిన పని మర్చిపోయి, నివ్వెరపొంది, ఆహా! ఇలాంటి శ్రీమంతుడికి తల్లి కావడానికి కౌసల్యా దేవి ఎంత తపస్సు చేసిందోకదా అని విస్మయంతో కౌసల్య సుప్రజ అని సంబోధించాడు. మరో విషయం: వశిష్ఠుడు చెప్పిన తర్వాతే రాముడిని పంపేందుకొప్పుకున్నాడు. కౌసల్యేమో, ఎంతపుత్రవాత్సల్యం వున్నా, సాదరంగా ఆలస్యం చేయకుండా అంగీకరించింది. ఆమేం చిక్కులుపెట్టుతుందోనని సందేహించిన విశ్వామిత్రుడికి కౌసల్య గుణ మహిమ చూసి అబ్బురపడ్డాడు. అది జ్ఞప్తి కొచ్చి ఆమె పేరు స్మరించాడిప్పుడు. దాశరథీ అనికానీ, కౌసలేయ అనికానీ, రాఘవా అనికానీ పిలువలేదు. "రామా" అనడానికి కారణం: అతడి సౌందర్యానికి అచ్చెరువందడమే.

రాముడు తన బాణంతో తాటక రొమ్ములో నాటుకునే ట్లు వేయడంతో, ఆ రాక్షసి చచ్చిపోయి, భూమి అదిరిపోయేటట్లు దబీలుమని పడిపోయింది. శ్రీరామచంద్రమూర్తి అవతార కార్య ధురంధరత్వం స్త్రీ వధతో ప్రారంభం అవుతుంది. స్త్రీ వధ పాపం అని రామాయణమే చెపుతుంది. భరత వాక్యం - హనుమంతుడి వాక్యం అదే విషయం తెలియచేస్తుంది. అలాంటప్పుడు శ్రీరాముడు ఎందుకు స్త్రీ వధ చేశాడు? భగవద్గీత పుట్టింది ఇలాంటి సంశయ నివృత్తికే. అర్జునుడు, శ్రీరాముడు - ఇరువురు క్షత్రియులే. స్వధర్మమని, బంధువులను చంపితే పాపం వస్తుందని, భయపడ్డాడు అర్జునుడు. స్వధర్మమని, స్త్రీ ని చంపవచ్చానని, శంకించాడు రాముడు. కృష్ణుడు అర్జునుడికి ఏం ఉపదేశించాడో - విశ్వామిత్రుడు అదే చేశాడు రాముడికి. స్వధర్మ నిర్వహణ తన విధి అని శ్రీరామచంద్రమూర్తి ఆసక్తి లేకపోయినా చేశాడు. అందుకే శ్రీరాముడు తాటకను చంపడం దోషం కాదు.

విశ్వామిత్రుడి వెంట పోతున్న రామలక్ష్మణులు అడవిలో కనిపించిన సిద్ధా శ్రమ వృత్తాంతాన్ని అడిగినప్పుడు ఆ విషయం చెప్తూ, బలిచక్రవర్తి కథ, వామనావతార విశేషం గురించి కూడా చెప్పాడు. విష్ణుమూర్తి, అదితి గర్భంలో వామనుడిగా పుట్టి, బలి చక్రవర్తిని చూసేందుకు అతడి యజ్ఞ శాలకు పోయి, త్రిలోక రక్షకుడైనందున దేవతలకు కీడుచేయతలపెట్టిన బలి చక్రవర్తి దురహంకారాన్ని నాశనం చేసే కార్యక్రమం చేపట్తాడు. తన కాలి కొలత ప్రకారం, దానవ రాజును ఒకటి-రెండడుగుల భూమిని యాచించి, ఆయన వద్దనుండి దాన్ని పొంది, లోకమంతా వ్యాపించి తన శక్తితో బలిని బంధించాడు.

ఇక్కడొక విషయం అర్థం చేసుకోవాలి. బలి చక్రవర్తి ఇంద్రుడిని-ఇతర దేవతలను తృప్తి పరిచేందుకు యజ్ఞం చేయలేదు. ఆయన విష్ణు భక్తుడు - విష్ణు భక్తుడు విష్ణువును తప్ప ఇతర దేవతలను ఫలం కోరి పూజించడు. కాబట్టి, బలి చేసింది, విష్ణ్వారాధన రూపమైన యజ్ఞం. యజ్ఞమంటే దేవ పూజ-ఇక్కడ ఆయన పూజించిన దేవత విష్ణువు. ఆయా దేవతలను ప్రీతి పరిచేందుకు, వారినుద్దేశించి, ఆయా మంత్రాలతో చేసే హోమాన్ని యాగం అంటారు. బలి యజ్ఞం చేయడం సమ్మతమే. ఇంద్రాయ స్వాహా - వరుణాయ స్వాహా అన్నప్పటికీ, విష్ణు భక్తుడైన వాడు ఆ దేవతల పేర్లు చెప్పినప్పుడు తన ఇష్టదేవతైన నారాయణుడినే ఆ పదంతో పూజిస్తున్నాడని భావించాలి. అయితే, తనమీద అనన్య భక్తిగల బలిని ఎందుకు విష్ణువు అణచదల్చుకున్నాడన్న సందేహం రావచ్చు. తనమీద భక్తి వున్నవాడికంటే, తన భక్తులమీద భక్తి వున్నవాడిని చూసి సంతోషిస్తాడు భగవంతుడు. భక్త విరోధైన మరో భక్తుడిని చూసి సంతోషించడు. వాడిని శిక్షించైనా మంచి మార్గంలోకి తెస్తాడు. అంటే విష్ణుమూర్తి అనుగ్రహం పొందాలంటే, విష్ణు భక్తులను సంతోషపెట్టాలి. తనను ఆరాధించకపోయినా, తన భక్తులను ఆరాధించేవారిని భగవంతుడు అనుగ్రహించి, వారికి ఇష్ట సిద్ధిని కలిగిస్తాడు. బలి చక్రవర్తి, దేవతలను బాధించినందువల్ల, తన భక్తుడైనా, దండించాల్సి వచ్చింది. భక్తుడైన వాడు ఎంత గొప్పవాడైనప్పటికీ, ఇతర భక్తులను బాధించకూడదు.

ప్రపంచ సృష్టి విషయంలో పరిణామ వాదం అని, వివర్త వాదం అని రెండు రకాలున్నాయి. మట్టి ముద్దే కుండయినట్లు, సూక్ష్మాలైన చిదచిత్తులలో వుండే భగవంతుడే, స్థూల చిదచిద్విష్టుడై, ప్రపంచాకారంగా పరిణమించాడని - సూక్ష్మానికి, స్థూలానికి అణుత్వ బృహత్త్వ భేదం తప్ప, మరే భేదం లేదని - రెండూ సత్యమని చెప్పేదే "పరిణామ వాదం". ప్రపంచం మిధ్య - బ్రహ్మమే సత్యం, అనడం "వివర్త వాదం". బాలుడు యౌవనవంతుడైనట్లు, సూక్ష్మంగా వున్న వామనుడే ముల్లోకాలను ఆక్రమించి, త్రివిక్రముడైనందువల్ల, ఇరువురికీ భేదం లేదని - రెండూ సత్యమని, తేలడంతో, వామనావతారం పరిణామవాదాన్ని స్థిర పరుస్తున్నది. దీనికే "వామన త్రివిక్రమ న్యాయం" అని పేరుంది. వామనావతారానికి యాచనే ఉద్దేశమని, ఆ కారణం తోనే, యాచన వృత్తిగా గల కశ్యపుడికి పుట్టాడని, ఇదే వామనావతార తత్త్వమని కొందరు చేసే వాదన తుఛ్చాతి తుచ్చమైన ఆలోచన. వామనుడు యాచించింది తన భార్య సొమ్ములకొరకు కాదు - తను బ్రతక లేక కాదు. యాచనా దోషం అందులోలేదు. గుర్వర్థమై - దేవతార్థమై - లోకోపకారార్థమై చేసే యాచన, యాచన కాదు.

Vanam Vasudasa Valmiki Ramayana-17 .... Vishvamitra abducts Kamdhenu forcibly : Vanam Jwala Narasimha Rao

Vanam Vasudasa Valmiki Ramayana-17

Vishvamitra abducts Kamdhenu forcibly

Vanam Jwala Narasimha Rao

            “When sage Vasishta did not yield to his request and refused to part with his cow Shabala, king Vishvamitra forcibly abducted it the roped and dragged it away from Vasishta. The saddened Shabala with full anguish escaped from the army’s clutches after overpowering them and reached the sage. It questioned Vasishta, that, being his cherished cow why he wanted to abandon and discard it. ‘Did I make a mistake’ asked Shabala. Vasishta replying to the cow said that, when the king forcibly weaning it away from him, he being a Brahmin was unable to counter the Kshatriya’s superiority since a king who was the lord of the land was always mighty and everyone have to be subservient to the king. When Vasishta mentioned to Shabala, that, Vishvamitra’s army was full of chariots, horses and elephants and thus mightier than him, Shabala sought authorization from him to overpower Vishvamitra’s entire army since a sage’s might is blissful and mightier than the mightiest sovereign. Shabala said that Vasishta’s power was absolute and his dynamism was indomitable. Positively responding to the request of Kamdhenu Shabala, Vasishta told the cow to create a power that can conquer the opponent’s power and destroy the enemy in totality”.

Kamdhenu fashioned army annihilates Vishvamitra’s army

            “On hearing Vasishta and on getting authorization from him, the sacred cow Shabala created innumerable Pahlava valor group. They totally annihilated Vishvamitra’s army and caused havoc. Vishvamitra getting annoyed started destroying those Pahlava valor with his weaponry. On seeing this the sacred cow with its yogic capacity again generated more and more deadly army which burnt down entire force of Vishvamitra. Undaunted, Vishvamitra, with his missiles rendered Shabala’s created army chaotic”. Thus, continued sage Shatananda his narration of legend of Sage Vishvamitra.

Vasishta Vishvamitra battle

            Sage Shatananda continued his narration of legend of Vishvamitra and said like this. “Vasishta on seeing the seamless warriors created by Shabala being totally stunned and down by the superb weaponry of Vishvamitra, stimulated the sacred cow to generated more and more forces by its yogic powers and annihilate the enemy’s army. Then, on making a Hum sound, the Kamdhenu created the Kambhoja army from its inlay, Pahlava army from its vagina, Yavanas from the area from where its dung is produced, Shakas from her rectal area hair cavities and likewise from other parts Mlechhas and Kirathas. All this created army pounced on Vishvamitra’s forces and destroyed their chariots, elephants, horses and personnel”.  

            “Hundred sons of Vishvamitra on seeing the total destruction and slaughter of king’s army by the divine cow Shabala marched towards sage Vasishta and attacked him. But, the powerful sage Vasishta blasted them all and burnt down in just a span of minute’s time. When his hundred sons died and all his army was annihilated, king Vishvamitra turned into profound distress and thought of a strategy to counter Vasishta. Finally, he made one of his sons in charge of his kingdom and proceeded to mount Himalayas for practicing a great penance for the divine grace of Lord Shiva with an objective to win sage Vasishta”.

            “After lapse of considerable years Lord Shiva shown his presence to Vishvamitra and offered a boon to him. Vishvamitra on profusely worshiping and praying Shiva requested him to bestow him with entire knowledge of the holy writ of archery together with all connected doctrines. Vishvamitra wanted all that knowledge that were with Gods, Monsters, Gandharvas, Sages, Yakshas, Devatas etc. On agreeing to Vishvamitra’s entreat and after preaching all that he wanted and on blessing him profusely Shiva vanished. Vishvamitra by birth a mightier warrior being a kshatriya having acquired the divine knowledge of archery and missiles ambitiously reached Vasishta hermitage to win him”.

            “On going to the hermitage of Vasishta, the king Vishvamitra by propelling his divine missiles burnt down the entire area whereby all the sages living there frightened and ran away from there. This made Vasishta anger and warned Vishvamitra of consequences. When Vishvamitra did not regard Vasishta’s cautioning, the sage became extremely infuriated and instantly lifted his Sacred Brahma Baton that was shining incessantly and stood opposite to king mutely”.

Victory of Vasishta is victory for Gayatri Hymn

            Shatananda continued his narration. “Notwithstanding Vasishta’s silent warning exhibiting his Brahma Baton, Vishvamitra went ahead with firing his missiles and this time with the Fiery Missile, the Agneyastra. Then Vasishta addressing Vishvamitra as dirty Kshatriya said that whatever powers he might display, he would demolish it. Vasishta made it very clear that Vishvamitra was not aware of the difference between Kshatriya strength and Brahmin strength and he was going to display his strength of ultimate strength of wisdom of Brahmin. By saying so, Vasishta with his Brahma Baton annulled and silenced the deadly fiery missile of Vishvamitra. Instead of keeping quiet Vishvamitra continued his spree of firing missiles and propelled one after another with the knowledge he acquired from Shiva. Sage Vasishta, however, defused all those missiles with his Brahma Baton When all his missiles were defused by Vasishta, as an ultimate resort, Vishvamitra attempted the Brahmastra much to the freighting of Devatas and three worlds”.

            “Even the Brahma Missile was also annulled when Vasishta by holding his Brahma Baton in his hand consumed it completely. Vasishta on swallowing the Brahmastra appeared terrific and from all the pits of his hair radioactivity rolled out and his Baton was shining as an inferno much to the panic of one and all. Then all the saints and sages praised and worshiped the sage Vasishta and said that Vishvamitra was defeated by him and his divine Brahminic power. Then sage Vasishta composed himself. Not knowing what to do Vishvamitra evaluated that all his Kshatriya strength was thwarted by Vasishta’s Brahmin strength. He decided that the only way to become great was to embark on penance to win over senses and obtain Brahma-Sage hood. Thus, he got ready for his penance” narrated Shatananda.

            “Vishvamitra in his heart of hearts, whenever recapped his worst defeat and subdual in the hands of Vasishta, used to feel very bad and was revengeful. Then, on going to Sothern direction with his wife and while performing penance, Vishvamitra he begot four sons by name Havishyanda, Madhushyanada, Drudhanetra and Maharatha. After performing penance for thousand years to satisfy Lord Brahma, he appeared to Vishvamitra and told him that was conferred the prestigious title Rajarshi, the Kingly Sage. Later Brahma disappeared. On hearing the words of Brahma, the Rajarshi designated Vishvamitra felt disgraced and humiliated. He incessantly wept. Reconciling himself, Vishvamitra feeling that all his penance for thousands of years was in vain, and was just sufficient for him to be conferred as kingly sage, he decided to undertake a greater penance for his self-conquest. He continued the penance with determination and dedication”.

Wasting away of ‘The Beautiful Tree’ : Vanam Jwala Narasimha Rao

Wasting away of ‘The Beautiful Tree’

Vanam Jwala Narasimha Rao

Millennium Post, New Delhi (31-05-2020)

(A reflection of the indigenous Indian education system before the unfortunate Macaulisation-root and stem-of the traditional Indian education philosophy-Editor)

A WhatsApp message from my 74-year-old relative-friend, and a brilliant non-practicing attorney, TVS Rao, quoting ‘Glorious India’, revealed interesting and astonishing facts about India in the field of education. This triggered interest in me to further probe about the genesis of those harsh realities and connected facts. The result is knowing about the book ‘Beautiful tree’ written by Dharampal.   

The WhatsApp message among other things mentioned that, the then Governor of Madras Presidency, Thomas Munro, in March 1826 submitted a report to the British Government in India about the existence of one primary school for every thousand population in India. The report also mentioned that, only 24% of students in these schools comprised of Brahmins, Kshatriyas and Vaishyas whereas the so-called Shudras constituted a Lion’s share of 65%! That shattered the general impression widespread then, that the Brahmins dominated the education field.

Later the Britishers conducted a nationwide survey to confirm the report. They wondered to find that traditionally every village temple was sponsoring a school, Gurukul or Mutt. On an average 35% of the revenue free land in a village belonged to the temple. The temple rituals, festivals, fee for the teachers were paid out of this income from the land. Apart from this, the village temples served as nuclei of important social, economic, artistic and intellectual functions. They were the library for not only Scriptures, Vedas and Upanishads but also local literature inscribed on palm leaves.

Britishers found that sending a child on the ‘fifth day of the fifth month of fifth year’ was widely believed to be an auspicious day in those days. Some temples even provided ‘Anna Prasad’ to the students. Every family used to send a boy for at least three years till he learnt to read, write and do basic calculation. Subsequently he would learn the trade of his family tradition. Girls were normally taught at homes.

Then came Thomas Macaulay who completely destroyed the age-old Indian Education System. Britishers introduced English education system in high schools. The fee was high and only few well to do families could afford it. The literacy rate of India dropped beyond expectations.

            ‘Beautiful Tree’ was a book written by Dharampal on this subject. Volume 3 in the book contains a chapter on indigenous education in the eighteenth century in India.  He took up a job in British Library just to unearth the survey report or Britishers. When he finally found the hidden report, he wrote the book. Essentially, Britishers found the education system of India to be a ‘Beautiful Tree’. So, they found out the roots of this tree and uprooted it!

            Dharampal who lived between 1922 and 2006 was a great Gandhian thinker, historian and political philosopher from India. His pioneering historical research, conducted intensively over a decade, led to the publication of works that have since become classics in the field of Indian studies. His major work entitled ‘The Beautiful Tree’, the Indigenous Indian Education in the Eighteenth Century published in 1983, provides evidence from extensive early British administrators’ reports of the widespread prevalence of educational institutions in many parts of India like the Bengal and Madras Presidencies as well as in the Punjab.

The Beautiful Tree completely demolished the myth that the Brahmins kept all the education for their own caste, and that Shudras were kept in darkness and illiteracy. Yet, the myth is still repeated. It is not enough to unearth the truth, it also has to be broadcast, and nobody should get away with pretending it isn't there.

In the introduction to the book it was mentioned that: the situation in India in 1800 is certainly not inferior to what obtained in England then; and in many respects Indian schooling seems to have been much more extensive (and, it should be remembered, that it is a greatly damaged and disorganised India that one is referring to). The content of studies was better than what was then studied in England. The duration of study was more prolonged. The method of school teaching was superior and it is this very method which is said to have greatly helped the introduction of popular education in England but which had prevailed in India for centuries.

School attendance, especially in the districts of the Madras Presidency, even in the decayed state of the period 1822-25, was proportionately far higher than the numbers in all variety of schools in England in 1800. The conditions under which teaching took place in the Indian schools were less dingy and more natural. The teachers in the Indian schools were generally more dedicated and sober than in the English versions.

The only aspect, and certainly a very important one, where Indian institutional education seems to have lagged behind was with regard to the education of girls. Accounts of education in India do often state that the absence of girls in schools was explained, however, by the fact that most of their education took place in the home.

Some decades after Dharampal’s work was published, James Tooley a British educationist was given a copy of “The Beautiful Tree” by an old book vendor in the old city of Hyderabad. While researching private schools in India for the World Bank, and worried he was doing little to help the poor, Tooley wandered into the slums of Hyderabad's Old City.

Shocked to find it overflowing with tiny, parent funded schools filled with energized students, he set out to discover if schools like these could help achieve universal education. That opened up new doors for Tooley who was already working on cost-effective quality education with specific focus on the developing countries. The result was his book titled “The beautiful tree: a personal journey into how the world’s poorest people are educating themselves” published in 2009. Tooley started working on how the old educational system in India was financed. He also worked simultaneously on how educational system evolved in Great Britain.

In his preface to the book, Dharampal mentioned that a major part of the documents reproduced in the book pertain to the Madras Presidency Indigenous Education Survey. The Beautiful Tree is not being presented with a view to decry British rule. Rather, it is the continuation of an effort to comprehend, to the extent it is possible for this author, through material of this kind relating to the late eighteenth and early nineteenth centuries, the reality of the India of this period: its society, its infra-structure, its manners and institutions, their strengths and weaknesses.

An attempt has been made in the preface to situate the information on the indigenous Indian education of the period in its temporal context and, with that in view, brief mention is made of the state of education in England until the beginning of the nineteenth century.

According to the author Dharampal, the title of this book has been taken from the speech which Mahatma Gandhi had made at Chatham House, London, on 20 October, 1931. He had said: “the British administrators, when they came to India, instead of taking hold of things as they were, began to root them out. They scratched the soil and began to look at the root, and left the root like that, and the, ‘beautiful tree’ perished.

వాల్మీకంలో గంగావతరణం : వనం జ్వాలా నరసింహారావు

వాల్మీకంలో గంగావతరణం

వనం జ్వాలా నరసింహారావు

ఆంధ్రప్రభ దినపత్రిక చింతన (28-05-2020)

విశ్వామిత్రుడి యాగరక్షణ పూర్తైన తరువాత ఆయన ఆజ్ఞానుసారం ఆయన వెంట మిథిలా నగరానికి బయల్దేరి పోతూ మధ్యలో ఒకనాడు మనస్సుకింపైన గంగానదీ తీరంలో ఒక పెద్ద ఇసుక దిబ్బపై విశ్వామిత్రుడి చుట్టూ చేరి కూర్చున్నారు రామలక్ష్మణులు. ఆ సమయంలో గంగానదిని చూపిస్తూ, అది ఎలా మూడు మార్గాల్లో సముద్రాన్ని చేరడానికి వీలైందని రాముడు ఆయన్ను ప్రశ్నిస్తాడు. రామచంద్రమూర్తి వేసిన ప్రశ్నకు జవాబుగా విశ్వామిత్రుడు గంగానదీ వృత్తాంతాన్ని చెప్పసాగాడు.

"హిమవత్పర్వతం గురించి తెలియనివారు లేరు. ఆ హిమవంతుడు మేరుపర్వతం కూతురైన మేనకనే మనోరమను పెళ్లి చేసుకుని, ఇద్దరు కూతుళ్లను కన్నాడు. వారిలో పెద్దది ’గంగ”, చిన్నది ’ఉమ’. వారిద్దరూ పెరిగి పెద్దవారైతున్నప్పుడు, దేవతలు ఆయన్ను కలిసి, తమ కొరకు గంగను మూడు మార్గాల్లో ప్రవహింపచేసి, అందులో ఒక మార్గాన్ని తమకిమ్మని వేడుకున్నారు. దేహి అని అడిగితే కాదనకూడదనుకున్న హిమవంతుడు, మూడు లోకాలను పావనం చేసేదై, స్వేఛ్చగా చరించేదై, ఆకాశ మార్గంలో పోగలిగేదైన గంగను, వారికి వెంటనే ఇవ్వడంతో వారామెను తమ లోకానికి తీసుకుపోయారు" అని పర్వతరాజు కూతురైన గంగ ఏ విధంగా జన్మించి ఆకాశానికి పోయిందో తెలియచెప్పాడు శ్రీరాముడికి విశ్వామిత్రుడు.

గంగ వృత్తాంతాన్ని సంపూర్ణంగా వినాలన్న కోరికతో శ్రీరామ లక్ష్మణులు, గంగ దేవలోకంలో, మనుష్యలోకంలో ఎలా సంచరించిందని విశ్వామిత్రుడిని అడుగుతారు. ఆమెకంత కీర్తి రావడానికి కారణమేంటని, ఏ పని చేయడంవల్ల ఆమె నదులన్నిటిలో ఉత్తమమైందిగా పిలువబడిందని అడుగుతారు. జవాబుగా, గంగా చరిత్రను పూర్తిగా చెప్పాడు విశ్వామిత్రుడు.

"పూర్వకాలంలో శివుడు పార్వతిని పెళ్లి చేసుకుని, సంతోషంగా ఆమెతో నూరు దివ్య సంవత్సరాలు గడిపాడు. అయినా కొడుకు పుట్టలేదు. రేతస్ఖ్సలనం కాలేదు. ఇంతకాలం రేతస్ఖ్సలనం కాకపోతే, అయినప్పుడు ఎంత బలిష్ఠమైనవాడు పుడతాడోననీ, వాడెలాంటివాడవుతాడోననీ, వాడిని భరించడమెట్లాననీ దేవతలు భయపడి, తమ బాధను బ్రహ్మతో చెప్పుకుంటారు. అందరూ వెళ్లి శివుడిని కలిసి, నమస్కరించి, తమ మ్రొక్కులను గ్రహించి తమననుగ్రహించమని వేడుకుంటూ, ఆయన తేజస్సుతో పుట్టబోయే కుమారుడిని లోకాలెన్ని కలిసినా భరించలేవని విన్నవించుకుంటారు. మన్మథ విరోధైన శివుడిని-పార్వతిని, వేదోక్తంగా ఘోర తపస్సు చేయమని కోరుతూ, ఆయన నుండి వెలువడే కాంతి పూరితమైన తన రేతస్సును పార్వతిలో విడువకుండా తనలోనే వుంచుకొమ్మని ప్రార్థిస్తారు. అలా చేస్తే లోకాలన్ని సంతోషిస్తాయని, లోకాలకు అకాల ప్రళయం రాకుండా రక్షించమని స్తోత్రం చేస్తూ ప్రార్థించారు".

దీన్నే "మహా మైథునం" అని వాడుకలో పిలుస్తారు. పంచమ కారులైన శాక్తేయులకు ఇది పరమ పవిత్రమైన వ్రతం.

"ఇలా ప్రార్థించిన దేవతలను ప్రేమతో చూసిన శివుడు, వారి కోరినట్లే చేస్తానంటాడు. తను వీర్యాన్ని, పార్వతి శోణితాన్ని తమలోనే ధరించెదమని, రెంటినీ కలవనీయమని, వేర్వేరుగా వుంచుతామని అంటూ, మనుష్యులు, దేవతలు సుఖంగా వుండమని చెప్తాడు. ఇలా శివుడు తన గౌరవం అతిశయించే విధంగా చెప్పగా, ఆయన తేజం జారితే, దాన్ని భూదేవి ధరిస్తుందని దేవతలంటారు. అప్పుడు శివుడు దాన్ని వెలుపలకి వదిలాడు. అది, అడవులు-కొండలు తో సహా భూమంతా వ్యాపించే విధం చూసిన దేవతలకు భయమేసింది. వారప్పుడు ఆ శివ తేజస్సును భూమి భరించలేకపోతున్నదని భావించి, అగ్నిహోత్రుడిని, వాయుదేవుడిని సంయుక్తంగా భరించమని కోరగా, అగ్నిహోత్రుడందులో ప్రవేశించాడు. ఆకారణాన అదొక పెద్ద మంచు కొండలాగా యింది. సూర్యాగ్నుల సంపూర్ణ కాంతితో మనోహరంగా లోకసమ్మతమయింది. కాలక్రమంలో అది శరవణం అయింది. దానిలో పుట్టినందున కుమారస్వామి అగ్నిపుత్రుడయ్యాడు. ఆయనే కృత్తికల పుత్రుడై కార్తికేయుడయ్యాడు".

"ఇదంతా జరిగినందున దేవతలపై పగబట్టిన పార్వతి, వారుచేసిన పాప ఫలం అనుభవించమని నిష్ఠురాలాడింది. పార్వతీదేవి శపించడంతో దేవతలు సిగ్గుతో తలలు వంచుకుని దుఃఖించారు. వారి దుఃఖం చూడలేక శివుడు పార్వతితో కలిసి హిమవత్పర్వతం ఉత్తర శిఖరానికి తపస్సు చేసేందుకు పోయాడు" ఇలా పార్వతి చరిత్రను ఉపోద్ఘాతంగా చెప్పిన విశ్వామిత్రుడు తదుపరి గంగ చరిత్ర చెప్పసాగాడు.

         "పార్వతితో శివుడు తపస్సు చేసేందుకు హిమవత్పర్వతానికి పోవడంతో దేవతలందరూ ఋషీశ్వరులతో కలిసి, బ్రహ్మ దగ్గరకు పోయి, రాక్షసులతో యుద్ధం చేసేందుకు తగిన బలవంతుడైన సేనానాయకుడు కావాలనీ అడిగారు. జవాబుగా, బ్రహ్మ, గంగ ద్వారా అగ్నిహోత్రుడికి ఒక కుమారుడు కలగనున్నాడని, వాడు దేవతలకు సేనానాయకుడై వాళ్లను రక్షిస్తాడని చెప్తాడు. గంగకు పుట్టిన కొడుకును ఆమెవలనే, పార్వతికూడా తన కుమారుడిగానే అంగీకరిస్తుందని అన్నాడు. ఆ తరువాత అగ్నిదేవుడిని కలిసారు దేవతలు. ఆయన ధరించిన ఈశ్వర తేజాన్ని గంగలో విడిచి కుమారుడిని కనమని, లోకాలకెల్ల ఇది హితమైన కార్యమని వేడుకుంటారు. అంగీకరించిన అగ్ని గంగను చేరగా, ఆమెకూడా అయన కోరికను ఒప్పుకుంటుంది. గంగ సౌందర్యవంతమైన రూపాన్ని ధరించి ఆయన్ను సమీపించగా, అగ్నిహోత్రుడు తన సర్వావయాలనుండి తనలో వున్న తేజస్సును ఆమెలో విడిచాడు. దాంతో గంగా ప్రవాహమంతా మిక్కిలి తేజస్సుతో ప్రకాశించింది".

"తానీ గర్భ వేదనను సహించలేక పోతున్నాననీ, తేజస్సును భరించలేక పోతున్నాననీ, అవయవాలు దుర్బలమై తెగిపోతున్నాయని, మండిపోతున్నాయని నిట్టూర్పులిడిచింది గంగ. దిగాలుపడిన గంగను చూసిన అగ్నిహోత్రుడు, ఆమె తన గర్భాన్ని హిమవంతం కిందిభాగంలోని నేలపై విడవమని చెప్పాడు. ఆ ప్రకారమే గంగ దాన్ని శుక్ల శోణితాల్లో విడిచింది. ఆ ప్రదేశం వెండి-బంగారం అయింది. దానివేడిగాలికి బూడిదైన ప్రదేశం రాగి, ఇనుము అయింది. మలినం నిలిచిన ప్రదేశం సీసం-తగరం అయింది. అది ప్రవహించిన ప్రదేశంలో అనేక ధాతువులు ఏర్పడ్డాయి. ప్రత్యక్షంగా ఎక్కడైతే గర్భం నిలిచిందో అదంతా బంగారు మయమయింది. అది వ్యాపించిన ప్రాంతంలోని చెట్లు-తీగలు-పొదలు-పచ్చిక బంగారమయింది. అప్పటినుంచి బంగారం అగ్ని వర్ణంలో వుండడంతో జాత రూపం అనే పేరొచ్చింది".

"శరవణంలో పుట్టిన కొడుకును చూసిన ఇంద్రాది దేవతలు, ఆయన తమ సేనాపతి అవుతాడని బ్రహ్మ చెప్పడంవల్ల, దేవతలు ఆయనను తమ సేనలకు నాయకుడిగా అభిషేకం చేశారు" అని విశ్వామిత్రుడు గంగాదేవి చరిత్రమంతా రామ లక్ష్మణులకు చెప్పి, పుణ్యాత్ముడైన కుమారస్వామి చరిత్రను వినినందున ఆయనకెప్పుడు శుభాలు కలుగుతాయని అంటాడు.

ఇక ఆ తరువాత సగరుడి చరిత్ర చెప్పి గంగావతరణం గురించి వివరించాడు. "సగరుడి మరణం తర్వాత ఆయన మనుమడు అంశుమంతుడు తన కొడుకైన దిలీపుడిపై రాజ్యభారం మోపి, హిమవత్పర్వతానికి పోయి సగరకుమారులందరికి తర్పణాలు విడవడం కోసం గంగకొరకు ముప్పైరెండు వేల సంవత్సరాలు ఘోర తపస్సు చేశాడు. చివరకు గంగను తేలేక మరణించాడు. తదనంతరం, దిలీపుడు తన కొడుకైన భగీరథుడిని రాజుగా చేసి మరణించాడు. భగీరథుడు రాజర్షిగా వుండి, పిల్లలులేనివాడైనందున, రాజ్యాన్ని మంత్రుల పరంచేసి, గంగను తెచ్చేందుకు గోకర్ణానికి తపస్సు చేసేందుకు పోతాడు. గంగా తీర్థంతో తన తాతల బూడిద రాసులను తడిపితే వారందరు స్వర్గానికి పోతారని, అలా వరమివ్వమనీ, తనకు పుత్రులనిచ్చి ఇక్ష్వాకుల వంశాన్ని నిలబెట్టమనీ బ్రహ్మనడిగాడు భగీరథుడు. ఆయన కోరినట్లే జరుగుతుందనీ, అయితే, ఆకాశగంగ భూమిపై పడితే ఆ వేగాన్ని, భారాన్ని భూమి భరించలేదుకాబట్టి దాన్ని భరించేందుకు శివుడిని ప్రార్థించమని సూచిస్తాడు. భగీరథుడికలా చెప్పి, తన మాట ప్రకారం ఆ పుణ్య చరితుడి కోరిక తీర్చేందుకు భూలోకానికి పొమ్మని గంగకు కూడా చెప్పి అంతర్థానమయ్యాడు ".

"భగీరథుడు ఏడాదిపాటు శివుడి కొరకు తపస్సు చేశాడు. ఆయన కోరిక ప్రకారమే గంగానదిని తన శిరస్సుపై ధరిస్తానని శివుడు మాటిస్తాడు. శివుడిలా చెప్పగానే, గర్వాతిశయంలో వున్న ఆకాశ గంగ, ఎలా శివుడు తనను సహించగలుగాతాడో పరీక్షించాలని, ఆయన్నెత్తుకుని పాతాళంలో పడేయాలని నిశ్చయించుకుంటుంది. భయంకరమైన ఆకారంతో, సహించరాని అధికమైన వేగంతో వస్తున్న ఆకాశ గంగ పొగరు చూసిన శివుడు, రోషంతో విజృంభించి గంగ ఉనికి లేకుండా చేయాలనుకుంటాడు. హిమవత్పర్వతంతో సమానమైన గుహలాంటి రుద్రుడి జడలో భయంకరంగా ప్రవేశించిన ఆకాశ గంగ, వెలుపలకి రాలేక, అందులోనే తిరుగుతూ, చాలా సంవత్సరాలు సుళ్లు తిరుగుతూ బాధననుభవించింది”.

“శివుడు, తన జడల గుంపును కొంత సడలించి, ఆ సందులోంచి కొంచం పరిమాణంలో గంగను బిందు సరోవరంలో విడిచాడు. అక్కడినుంచి ఏడు పాయలుగా గంగా నది పారింది. హ్లాదిని, పావని, నళిని అనే మూడు పాయలు తూర్పు ముఖంగా-సుచక్షువు, సీత, సింధు అనే మూడు పాయలు పడమటి దిక్కుగా పారాయి. మిగిలిన ఏడో పాయ భగీరథుడి వెంట వచ్చింది. భగీరథుడు ఆకాశ గమనం గల దివ్యరథాన్నెక్కి, ఆకాశ మార్గంలో పయనం చేస్తుంటే, దేవతల పొగడ్తల మధ్య గంగ భూమ్మీదగా భగీరథుడి వెంట పోయింది. అప్పటి నళిని పాయనే ఇప్పుడు బ్రహ్మపుత్రి నదని అంటున్నారు".

"అలా ఆకాశాన్నుండి చీలిపోయి, శివుడి జటాజూటంలోకి చొరబడి, అక్కడినుంచి భూమి పైకొచ్చి, భూమిపై ప్రవహించ సాగింది గంగ. పవిత్రమైన గంగా జలం శివుడి శిరస్సునుండి పడిందని భావించిన దేవతలు, దేవర్షులు, భూమిపైనున్నవారందరు అందులో స్నానం చేశారు. శాప కారణంగా భూమ్మీదనున్న దేవతలు కూడా గంగా స్నానం చేసి, పాపరహితులై తిరిగి దేవత్వాన్ని పొందారు. భూమ్మీదున్న ప్రజలు కూడా గంగలో స్నానం చేసి తరించారు. ఇలా గంగ భగీరథుడి రథం వెంట పోతుంటే, దాని వెంబడి దేవతల, రాక్షసుల, కిన్నరుల, యక్షుల గుంపులు పోతుండగా, మార్గమధ్యంలో, జహ్నుడు అనే ముని యజ్ఞం చేస్తున్న ప్రదేశాన్ని గంగ నీటితో ముంచింది".

"ఎప్పుడైతే నీటితో గంగ తన యజ్ఞ వాటికను ముంచేసిందో, జహ్నుడు కోపించి, గంగ గర్వం అణచాలనుకొని, నిమిషంలో గంగా జలాన్నంతా తాగేశాడు. అప్పుడు దాని వెంట వస్తున్న మునీంద్రులు, ఇతర దేవతా గణం ఆయన్ను ప్రార్థించి, గంగ ఆయన కూతురుగా ప్రఖ్యాతి వహిస్తుందని చెప్పి, ఆమెను వదిలిపెట్టమని కోరుతారు. వారి మాటలకు సంతోషించిన జహ్నుడు, గంగను తన చెవులలో నుండి బయటకొదిలాడు. గంగ అందువల్ల జాహ్నవిగా పిలువబడుతుంది. గంగ ఆ పిమ్మట భగీరథుడి రథం వెంట పోయి, సముద్రంలో ప్రవేశించి, ఆయన కోరిక నెరవేర్చేందుకు పాతాళానికి పోయి, భగీరథుడి తాతల బూడిదమీద దండిగా ప్రవహించడంతో, సగర పుత్రులంతా దోషరహితులై, స్వర్గానికి పోయారు".

శంకరుడి శిరస్సులో పడినందున-పాపాలను పోగెట్టేదైనందున పావనమైంది గంగంటారు. పావనమైంది కనుకనే రుద్రుడు ధరించాడు. అందువల్ల మనం కూడా పావనమవుదామని సమస్త దేవతలు స్నానమాడి వారు పావనులై, గంగనూ పావనం చేసారు. శివుడి శిరస్సునుండి గంగ పవిత్రం కావడానికి అసలు కారణం, విష్ణు పాదంలో పుట్టడమే. హరుడి శిరస్సునందుండి పడడం వల్ల గంగ పుణ్య నదైందని శైవులు వాదిస్తారు. గంగ పుణ్యనది కనుకనే శివుడు తలపై ధరించాడని వైష్ణవ వాదం. ఈ వివాదాన్ని పరిష్కరించేది వాల్మీకి రామాయణం మాత్రమేనని వాసుదాసుగారి అభిప్రాయం. రామాయణం మూల శ్లోకంలో పుణ్యగంగ, పుణ్యశివుడి శిరస్సులో పడిందనుంది. గంగాశివులకు పరస్పర సంబంధం లేనప్పుడు కూడ ఇద్దరూ పుణ్యులనే అర్థం. అయోధ్యా కాండలో వశిష్ఠ వాక్యంగా కూడా ఇది చెప్పబడుతుంది. అక్కడ గంగ పాదతీర్థం ధరించి పార్వతీ పతి ధన్యుడయ్యాడు అని చెప్పబడుతుంది ఒకానొక చోట. 

(వాసుదాసుగారి ఆంధ్రవాల్మీకి రామాయణం మందరం ఆధారంగా)