బొమ్మకంటి.... సీల్డ్ కవర్‌ చాణక్యం (గుర్తుకొస్తున్నాయి) : వనం జ్వాలా నరసింహారావు

 బొమ్మకంటి.... సీల్డ్ కవర్‌  చాణక్యం

అరవై-డెబ్బై దశకంలో ఖమ్మం సమితి గ్రామ రాజకీయాలు-1

(గుర్తుకొస్తున్నాయి)

వనం జ్వాలా నరసింహారావు

ఆంధ్రప్రభ దినపత్రిక (10-01-2023)

రాష్ట్ర కమ్యూనిస్టు ఉద్యమంలో ఖమ్మం జిల్లాకొక ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. వరంగల్‌ జిల్లాలో భాగంగా ఉన్నప్పుడే ఖమ్మం పట్టణ శాఖ ఏర్పడడం, తెలంగాణ సాయుధ రైతాంగ పోరాటంలో జిల్లా ఉమ్మడి కమ్యూనిస్ట్ పార్టీకి చెందిన చిర్రావూరి లక్ష్మీనరసయ్య, సర్వదేవభట్ల రామనాధం, మంచికంటి రామ కిషన్‌రావు, రావెళ్ళ సత్యనారాయణ, కెఎల్ నరసింహారావు, బోడేపూడి వెంకటేశ్వర రావు వంటి యోధులు ఉద్యమంలో పాల్గొనడం జరిగింది. ఉమ్మడి పార్టీ చీలిపోవడంతో సీపీఐ (ఎం) సీపీఐ  కంటే కొంచెం ఎక్కువైనా బలమైన శక్తిగా ఎదుగుతూ వచ్చింది. రాష్ట్రం మొత్తంలో సీపీఎంకు పట్టున్న జిల్లాగా పేరు తెచ్చుకుంది. రాష్ట్ర చరిత్రలో, ఆ మాటకొస్తే దేశచరిత్రలోనే పౌరహక్కుల ఉద్యమాలకు ప్రప్రధమంగా నాంది పలికింది మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుడు డాక్టర్ యలమంచిలి రాధాకృష్ణమూర్తి, అడ్వకేట్‌ రాధాకృష్ణ, అడ్వకేట్ సుబ్బారావు నాయకత్వంలో ఖమ్మం జిల్లాలోనే అనేసంగతి బహుశా ఇప్పటి తరం వారికి చాలామందికి తెలియదు.

ఒకప్పుడు మధిర ఎమ్మెల్యేగా రాష్ట్ర రాజకీయాలలోనూ, ప్రత్యేకించి ఖమ్మం జిల్లా రాజకీయాలలోనూ కీలక పాత్ర పోషించిన బొమ్మకంటి సత్యనారాయణరావు (రిటైర్డ్ సీనియర్ ఐపీఎస్ అధికారి బొమ్మకంటి శంకర్ రావు తండ్రి), కొంతకాలం రాష్ట్ర రాజకీయాలను శాసించి ముఖ్యమంత్రి, కేంద్రమంత్రిగా ఉన్న జలగం వెంగళరావుల చుట్టూ ఖమ్మం జిల్లా రాజకీయాలు తిరుగుతుండేవి. అరవై సంవత్సరాల క్రితం ముదిగొండ, ఆ పరిసర గ్రామాలలో కూడా వారి ప్రభావమే ఉండేది. శీలం సిద్ధారెడ్డి రాజకీయంగా ఎదిగి, మంత్రివర్గంలో స్థానం సంపాదించి, నాటి ముఖ్యమంత్రి బ్రహ్మానందరెడ్డికి అత్యంత సన్నిహితుడిగా మెలగడంతో, జిల్లా కాంగ్రెస్‌లోని ఒక వర్గానికి ఆయన నాయకత్వం వహించడం ప్రారంభమైంది. ఆ తర్వాత కాలంలో, జలగం, శీలం వర్గాలుగా ఖమ్మం కాంగ్రెసు రాజకీయాలు చీలిపోయి కొనసాగాయి. ఉభయ కమ్యూనిస్టు పార్టీలు జిల్లాలోనూ, ప్రత్యేకించి బలంగా వున్న ముదిగొండ ప్రాంతంలోనూ, పరిస్థితులను బట్టి శీలం వర్గానికి, లేదా జలగం వర్గానికి మద్దతివ్వడమో, తీసుకోవడమో జరిగేది.

జలగం, శీలం వర్గాల ఆధిపత్య పోరు కొనసాగుతున్న రోజుల్లో జరిగిన స్థానిక సంస్థల ఎన్నికల్లో, ఖమ్మం తాలూకా పాలేరు-తిరుమలాయపాలెం పరిధిలోని గ్రామాల్లో సిద్ధారెడ్డి వర్గానికి కమ్యూనిస్టుల మద్దతు లభిస్తే, ఖమ్మం సమితి పరిధిలోని గ్రామాలలో కమ్యూనిస్ట్ అభ్యర్థులకు సిద్ధారెడ్డి వర్గం మద్దతు లభించేది. ఆ విధంగా చెరొక సమితి దక్కించుకుని జిల్లా పరిషత్‌ ఎన్నికల్లో ఇచ్చిపుచ్చుకొనే ధోరణిలో వ్యవహరించేవారు. అయితే కమ్యూనిస్టులు విడిపోయిన తర్వాత సీపీఐ జలగం పక్షాన, సీపీఎం సిద్ధారెడ్డి వర్గంతోనూ కలిసి పనిచేశాయి. తెలుగు దేశం పార్టీ ఆవిర్భావం తర్వాత రాజకీయాలలో కొంత మార్పు వచ్చింది. ఉభయ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీలు ఒకసారి కాంగ్రెస్ పార్టీకి, ఇంకో సారి తెలుగుదేశం పార్టీకి మద్దతిచ్చేవారు. వారి మద్దతుతో వీలై నన్ని ఎక్కువ స్థానాలు ఆయా ఎన్నికల్లో సంపాదించుకునే ప్రయత్నం చేసేవారు. 

ఇలాంటి రాజకీయ నేపథ్యంలో మొట్టమొదటి సారిగా, గత శతాబ్దం అరవయ్యో దశకంలో, మిగతా జిల్లాల్లో మాదిరిగానే ఖమ్మంలో కూడా గ్రామ పంచాయితీ ఎన్నికలు జరగడం, ఎన్నికైన సర్పంచులు సమితి అధ్యక్షుడినీ, వీరంతా కలిసి జిల్లా పరిషత్‌ అధ్యక్షుడిని ఎన్నుకోబోవడంతో రాజకీయాలు వేడెక్కాయి. ఇందిరాగాంధీ ప్రవేశ పెట్టిందని రాజకీయ విశ్లేషకులందరూ భావించే "సీల్డ్ కవర్‌" రాజకీయాలకు ‘అపర చాణక్యుడు’గా పేరుపడ్డ బొమ్మకంటి సత్యనారాయణరావు ఆ రోజుల్లోనే శ్రీ కారం చుట్టి, తన సమీప బంధువైన (ప్రముఖ రచయిత, మాజీ సీనియర్ ఐపీఎస్ అధికారి రావులపాటి సీతారాంరావు తండ్రి) రావులపాటి సత్యనారాయణ రావుని, ‘పాలేరు’ సమితి అధ్యక్షుడిని చేశారు. అప్పట్లో రావులపాటిని తప్ప వేరెవరిని ప్రతిపాదించినా సమితి అధ్యక్ష పదవికి తాము కూడా పోటీలో ఉంటామని కమ్యూనిస్టు నాయకులు ప్రకటించడంతో, సర్పంచ్‌ గా పోటీ చేయకపోయినా, ఆ ప్రాంత సీనియర్ కాంగ్రెస్ రాజకీయ నాయకుడిగా పేరున్న ఆయనను బొమ్మకంటి నిర్ణయం మేరకు కో-ఆప్షన్‌ సభ్యుడిగా ఎంపిక చేయించి సమితి అధ్యక్షుడిగా చేశారని అప్పట్లో విశ్లేషకులు అనుకునేవారు. బొమ్మకంటి నిర్ణయంవల్ల రాజకీయంగా నష్టపడింది ఆయన మరో సమీప బంధువు అయితరాజు రాంరావు. రాజకీయంగా బొమ్మకంటితో సమాన స్థాయికి ఎదుగుతున్న అయితరాజు రాంరావు మీద బొమ్మకంటి తన చాణక్య నీతిని ప్రదర్శించాడని కూడా అనుకునేవారు.

ఈ నిర్ణయంతో బొమ్మకంటి నుండి కొందరు అయినవారు దూరం కావడం, జలగం వర్గం వారికి కోపం కలగడం దరిమిలా చోటు చేసుకున్న పరిణామాలు. ఆ నేపథ్యంలో, ముదిగొండ, పరిసర గ్రామాల రాజకీయాలు క్రమేపీ వేడెక్కాయి. కక్షలకు, కార్పణ్యాలకు దారి తీసాయి. అప్పటి వరకూ కలసిమెలసి ఉంటున్న వారిమధ్య చిచ్చు రేగింది. బొమ్మకంటికి అత్యంత సన్నిహితుడిగా వున్న సమీప గ్రామానికి చెందిన ఓ భూస్వామికీ, బొమ్మకంటి ఎంపిక చేసిన సమితి అధ్యక్షుడు రావులపాటికి మధ్య ‘భూమి’ తగాదాతో ప్రారంభమైన పేచీ చిలికి చిలికి తుఫానుగా మారింది. సమితి అధ్యక్షుడికి అండగా దళితులు, పేదలతో సహా, సాక్షాత్తు ఆయన్ను వ్యతిరేకించిన భూస్వామి కొడుకు, పరోక్షంగా స్థానిక కమ్యూనిస్టులు నిల్చారు. దీర్ఘకాలం సాగిన ఆ పోరాటంలో సమితి అధ్యక్షుడి పక్షానున్న భూస్వామి కొడుకును భూస్వామి నాయకత్వంలోని వైరి వర్గాల వారు హత్య చేయించారని ఇప్పటికీ చెప్పుకుంటారు.

 ముదిగొండలో ఇరుపక్షాల కాంగ్రెస్‌ వారి మధ్య పోరు సాగినంత కాలం శీలం వర్గం రావులపాటికి అండగానూ, జలగం వర్గం ఆయనకు వ్యతిరేకంగానూ నిల్చింది. అయితే దళితులు, పేదలు రావులపాటికి మద్దతు ఇస్తుండడంతో, వారికి మద్దతుగా కమ్యూనిస్టులు నిల్చారు. ఆ ప్రాంత, జిల్లా, ప్రముఖ కమ్యూనిస్టు నాయకులైన రాయల వెంకటేశ్వర్లు, రావెళ్ళ సత్యం పార్టీ పరంగా ముందున్నారు. రాయల వెంకటేశ్వర్లు ముదిగొండ పంచాయితీలో ఒకప్పుడు భాగమైన వెంకటాపురం గ్రామానికి, రావెళ్ళ సమీప గ్రామమైన గోకినేపల్లికి చెందినవారు. తర్వాత జరిగిన పంచాయితీ ఎన్నికల్లో సమితి అధ్యక్షుడిగా జలగం వర్గీయుడు, ముదిగొండ సమీపంలోని మేడేపల్లి గ్రామానికి చెందిన నాటి కాంగ్రెస్‌ యువనేత సామినేని ఉపేంద్రయ్య గెలుపొందారు. సమితి స్థాయిలో తిరుగులేని నాయకుడిగా, జలగం వర్గంలో కీలకమైన వ్యక్తిగా అనతి కాలంలో ఎదిగాడు. అప్పటికే జలగం, శీలం వర్గాలుగా చీలిన కాంగ్రెస్‌ పార్టీ జిల్లాలో ఆధిపత్యం పోరులో కూరుకుపోయింది. ఆ ప్రభావం ముదిగొండ పరిసర గ్రామాల్లో పడింది. జలగం వర్గం పక్షాన పలుకుబడిగలిగిన ఒక అగ్ర వర్ణం వారు చేరగా, శీలం వైపున మరో అగ్ర వర్ణం వారే చేరారు. దళితుల్లో మెజార్టీ శీలం వర్గానికి చెందిన అగ్రవర్ణాల పక్షాన నిల్చారు. పోరు కొనసాగింది.